Koyun Sayma sürdürülebilir enerji üretimine doğru bir adım daha mı demek?

Güneş enerjisi üretimi, yalnızca sürdürülebilir bir kaynak değildir; aynı zamanda ekonomik faydaları açısından da son yıllarda ivme kazanmıştır. Güneş enerjisi inşaat maliyetleri, 2013-2017 yılları arasında %37 azaldı. 2019’un ilk yarısında, kamu hizmeti ölçekli güneş enerjisinin seviyelendirilmiş maliyeti (ömrü boyunca net bugünkü maliyet) %18 daha fazla oranda düşerken, lityum-iyon pil enerji depolaması %35 azaldı.[1]

Bununla birlikte, büyük ölçekli güneş enerjisi tesislerinin işletim ve bakımında (Operasyon ve Bakım) hâlâ zorluklar var. Tesislerin ihtiyaç duyduğu açık alanlar, genellikle tarım için kullanılan arazileri işgal etmeleri anlamına gelir. Uzun otların, yabani otların ve diğer bitki örtülerinin tümü, güneş enerjisi tesislerinin en büyük kapasiteyle çalışmasını engelleyen, istenmeyen gölgelere veya teknik adıyla ‘panel gölgelemeye’ neden olabilir.

Biçme ve temizleme işlemi büyük emek ister – özellikle tesisatların altındaki kısıtlı alanlara erişim konusunda. Mekanik biçme makineleri ve bitki örtüsünün büyümesini engellemek için herbisitlerin kullanımı, olumsuz çevresel etkilere sahiptir ve bitki örtüsü bakımında genellikle yetersizdir.

Güneş otlatma – kazan-kazan, kazan-kazan-kazan çözümü!

Son yıllarda gittikçe daha fazla ilgi çeken çözümlerden biri de ‘güneş enerjisi çiftliğinde otlatma’ konseptidir – yani, vejetasyon büyümesini, insan eliyle bakım müdahalelerinin elde edebileceğinden daha doğal ve etkili bir şekilde kontrol altında tutmak için koyunları kullanmak.

Özellikle koyunlar, nispeten küçük boyutları sayesinde alçak montajlı güneş dizilerine ulaşabildikleri için, inekler ve atlar gibi daha büyük otlayan hayvanlardan daha etkilidir.[2] Koyunların otlama alışkanlıkları, güneş enerjisi kurulumlarını tehdit eden birçok ot ve yabani otu yemekten hoşlanmaları sebebiyle onları bu konuda son derece etkili uzmanlar haline getirir.[3]

Güneş enerjisi çiftliğinde otlatma, hem çiftçiler hem de geliştiriciler için kazançlı olan bir teklif sunuyor. Koyun çiftçileri, güneş şirketleriyle sözleşme yaparak elde ettikleri ekstra gelir akışları yoluyla topraklarını verimli tutarak bu durumdan faydalanmaktadırlar. Güneş enerjisi şirketleri, temiz enerji üretmek için ihtiyaç duydukları araziye ve doğal olarak az bakım gerektiren bir bitki örtüsü yönetim sistemi olan koyunlara erişim sayesinde bu durumdan yararlanırlar. Güneş panelleri yağmur, rüzgar ve sıcak günlerde doğrudan güneşten korunak sağladığı için koyunlar bile bu durumdan memnundur.[4]

Güneş enerjisi çiftliğinde otlatma konsepti, ‘çift arazi kullanımı’na izin verir, böylece güneş enerjisi tesisleri, geleneksel modeller olan çorak kum, kir veya betona yerleştirmek yerine yeşil, kültivatif ve tarımsal arazilere yerleştirilebilir. Böylece, kırsal alanın görsel etkisi gelişir ve alan, çimenlik olmayan bir alanın yapamayacağı şekilde kendi mikro-ekolojisini yaratarak karbondioksiti (CO₂) emer.

Güneş enerjisi çiftliğinde otlatma ile, geleneksel mekanik veya kimyasal bitki örtüsü kontrol prosedürlerinden kaçınarak, işletme maliyetlerini düşürülebilir ve çevresel etki azaltılabilir.

Güneş enerjisi çiftliğinde otlatma, uzun bitki örtüsü güneş tesisatlarının elektrikli bileşenlerine müdahale ettiğinde ortaya çıkabilecek yangın risklerini de azaltır. Keçiler ve koyunlar, son zamanlarda Kaliforniya orman yangınlarının görülme sıklığını azaltmak için bitki örtüsünün büyümesini kısıtlamanın bir yöntemi olarak da kullanılmaktadır.[6]Avustralya’da, güneş panelleri altındaki biyokütlenin (enerji üretimi için kullanılan bitki veya hayvan materyali) güneş enerjisi çiftliğinde otlatma teknikleri sayesinde %90 oranında arttığı durumlar vardır.[5]

Sağlanan diğer bir fayda da, zararlı otları ve enfestasyonları azaltmak için böcek ilaçlarına ve herbisitlere gerek olmamasıdır. Bu, yakındaki akarsulara, nehirlere veya yeraltı ‘akiferlerine’ (su kaynakları) ulaşan yağmur suyunun akışının, zararlı kimyasallardan daha az etkilenmesi anlamına gelir.

La Jacinta’da güneş enerjisi çiftliğinde otlatma

Abdul Latif Jameel Energy’nin bir parçası olan güneş enerjisi tesisi geliştirici Fotowatio Renewable Ventures (FRV), dünyanın önde gelen güneş fotovoltaik (PV) enerji geliştiricilerinden biridir. 4,8 gigawattan (GW) oluşan proje üretim hattı, Ortadoğu, ABD, Avustralya, Avrupa, Afrika ve Orta ve Güney Amerika’daki kurulumları içermekte.[7] Bu, yaklaşık iki milyon ev için yeterli elektrik üretmeye ve altı milyon ton CO₂ emisyonunu engellemeye eşittir.[8]

FRV yakın bir tarihte Uruguay’da bir güneş enerjisi çiftliğinde otlatma projesi başlattı. 65 megawatt (MW) enerji ile, Latin Amerika’daki 34.000’den fazla eve enerji sağlama ve yaklaşık 72.000 ton CO₂ emisyonunu yönlendirme potansiyeline sahip ilk şebeke ölçekli güneş enerjisi projesidir.[9] La Jacinta’da bulunan Salto projesi 140 hektar (346 dönüm) tarım arazisinde yaklaşık 1000 koyun barındırmaktadır.

La Jacinta girişimi, FRV’nin devlete ait elektrik şirketi Administración Nacional de Usinas y Transmisiones Eléctricas ile imzaladığı ilk güneş enerjisi Satın Alma Anlaşması (PPA) oldu (UTE) ve faaliyete geçen ilk santral oldu. Proje, güneş enerjisinin daha kapsamlı kullanımını teşvik etmek adına Uruguay hükümetinin uyguladığı iddialı politikanın bir parçasıdır.[10]

Proje yedi ayrı alana ayrılmıştır. Her biri elektrikli çit ve sığır engelleri ile korunmakta olup, çiftlik hayvanlarının yerini kontrol altında tutar ve işletme ve bakım araçlarının dolaşımına izin verir.

FRV Güney Amerika Genel Müdürü Manuel Pavon, “FRV, Latin Amerika’daki fotovoltaik enerji tesislerinde koyun hayvancılığı kullanımının öncüleri ve destekçileri olarak oynadığımız rol sayesinde, güneş enerjisi üretim alanlarında otlatmayı teşvik etmek üzere kurulmuş, koyun yetiştiricileri için kâr amacı gütmeyen bir eğitim platformu niteliğindeki American Solar Grazing Association tarafından da tanındı,” yorumunu yaptı.

Amaç, koyun çiftçileri ve güneş enerjisi üreticileri arasındaki işbirliğini desteklemektir. Bu girişimciler, gelirlerini çeşitlendirmenin ve arazideki gıda üretimini durdurmadan yeni tarımsal iş kârları geliştirmenin yanı sıra, yerel çiftlik pazarlarına süt, et ve yün kazandırmaya da devam edebilirler. Aynı şekilde, güneş enerjisi geliştiricileri de, büyüyen küresel nüfusun artan enerji taleplerini karşılamak için gereken yeni kurulumları etkin ve sürdürülebilir bir şekilde yönetebilir.

Pavon, “La Jacinta projesi, o zamanlar Latin Amerika’daki büyük ölçekli gelişmeler için hiç yapılmamış bir şeydi ve şimdi son derece olumlu bir sonuçla bölgedeki en büyük fotovoltaik güneş enerjisi santrallerinden birini inşa etmiş durumdayız,” diyor.

Çevre ve topluluk

Çevresel sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği ile mücadele, FRV gündeminin en üst sıralarında yer almaktadır ve her projenin inşası, işletmeye alınması ve işletilmesi arasında çevresel etki fizibilite çalışması yürütmektedir.

Dikkate alınması gereken önemli bir faktör, güneş enerjisi santrali gelişimi için en iyi koşulları sunan alanların tarım için de uygun olmasıdır. Bu, vejetasyon kontrolündeki farklı seçenekleri değerlendirirken hayvanların ve özellikle koyunların kullanımının önemi giderek artan bir odak noktası haline gelmesinin bir başka anahtar nedenidir. Pavon, aynı zamanda, her bir özel durum için otlayan hayvanların sayısını ve türünü hesaplamak adına bağlam, ülke koşulları, zemin tipolojisi ve bitki örtüsü seviyelerini dikkate alarak her bir projenin özelliklerine uygun çalışma yapılması gerektiğinin de altını çiziyor.

FRV’nin güneş enerjisi çiftliğinde otlatma stratejisi ve fotovoltaik enerji geliştirme alanındaki daha büyük hedefleri, Abdul Latif Jameel’in işini daha geniş çevresel ve hayırsever amaçlara doğru genişletme konusundaki ana göreviyle uyumludur. 75 yıl önce bir ticaret ve otomotiv işi olarak kurulan Abdul Latif Jameel, otomotiv sektöründeki geniş deneyimini, dünyadaki ‘yaşam altyapısına’ katkıda bulunan yeni sektörlerde çeşitlendirme konusundaki uzmanlığı ve operasyon altyapısı ile birleştirdi.

Abdul Latif Jameel’in Başkan Vekili ve Başkan Yardımcısı Fady Jameel: 

“Varoluşun her alanında – insan, flora ve fauna – sürdürülebilirliğin, gezegenin gelecekteki gelişimi ve şu anda karşılaştığı temel zorluklar için gerekli olduğuna inanıyoruz.,” diyor. “FRV bu yolculuğun ayrılmaz bir parçası. Sosyal, çevresel ve ekonomik ihtiyaçları hem yerel hem de küresel olarak karşılayan, ekonomik, temiz ve sürdürülebilir bir şekilde yenilenebilir enerji üretme konusuna %100 bağlıyız.

“En başından itibaren, zararlı çevresel etkileri maksimum etkiye düşürmek için çözümler ve yenilikler tasarlamaktayız; Operasyon ve Bakım faaliyetlerimiz de bu konuda bir istisna değildir. Bu nedenle La Jacinta’da İşletme ve Bakım hizmetlerimize başladığımızda, ekibimizin Avrupa’daki diğer projeler için zaten üstlenmiş olduğu bir güneş enerjisi çiftliğinde otlatma çözümü uygulamaya karar verdik.”

FRV projeleri, toplum düzeyinde, inşaat faaliyetlerinin etkisi üzerinde gösterdiği titiz bir özen aracılığıyla, hem operasyon hem de bakım alanlarında iş imkanları yaratır. Hayvan bakımı, yerel istihdam açısından da çevre topluluğundan tarım teknik mühendislerine, veteriner hekimlerden ve çobanlara kadar pek çok kişinin işbirliğine ihtiyaç duymaktadır.

Program, La Jacinta’da, Inter-American Development Bank (IDB) ile ortak olarak, yerel bir Uruguaylı öğrencinin İspanya’nın Segovia kentindeki IE Üniversitesinde öğrenim görmesini sağladı.FRV aynı zamanda yerel topluluklardan öğrencilere projelerine umut vaat etmeyi amaçlayan bir ‘Genç Yetenekli Liderler’ üniversite burs programı yürütmektedir.

Burs, dört yıllık eğitim ücreti, konaklama, akademik malzemeler ve yemek desteği ücretlerinin tamamını kapsamaktadır.[11]

Gelecekteki fırsatlar

FRV, güneş enerjisi çiftliğinde otlatma konusunda küresel ölçüde önemli fırsatlar görmeye devam ediyor ve konseptin, diğer kilit pazarlarda hem kendi hem de üçüncü taraf varlıkları için daha büyük bir model olarak kullanımını araştırıyor. Bunların arasında, FRV’nin altı güneş enerjisi projesi geliştirdiği ve 2012’den bu yana 700 milyon ABD dolarından fazla yatırım yaptığı Avustralya da yer alıyor.

Fady Jameel, “her gün dünya çapında daha fazla güneş enerjisi çiftliği geliştirildiği göz önüne alındığında, bu sinerjiden faydalanmak neredeyse ahlaki bir sorumluluktur,” diye ekliyor. “Bu şekilde, sadece bulunduğumuz bölgelerin maksimum çevre bakımını sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda arazi kullanımını optimize ediyor ve maliyet tasarrufu da sağlıyoruz.

“Güneş enerjisi çiftliğinde otlatmanın, tarım arazilerinde fotovoltaik enerjinin geliştirilmesi için ileriye giden yol olduğuna inanıyoruz. Bu oldukça heyecan verici bir fırsat ve FRV’nin benzer düşünce liderleriyle işbirliği yaparak ön planda kalmaya kararlı olduğu bir alan.”

[1] https://www2.deloitte.com/us/en/pages/energy-and-resources/articles/renewable-energy-outlook.html

[2] https://solargrazing.org/what-is-solar-grazing/

[3] https://horseshoesolar.invenergyllc.com/assets/pdfs/SolarGrazingBrochure.pdf

[4] https://horseshoesolar.invenergyllc.com/assets/pdfs/SolarGrazingBrochure.pdf

[5] https://www.pv-magazine-australia.com/2019/10/14/90-increased-biomass-under-solar-panels-agrivoltaics-hold-productive-promise/

[6] https://www.cnbc.com/2016/07/19/goats-sheep-reducing-californias-fire-risk-one-bite-at-a-time.html

[7] https://www.alj.com/en/energy-and-environmental-services/solar-power-solutions/

[8] https://frv.com/en/frv-commences-operation-of-uruguays-first-utility-scale-solar-plant-la-jacinta/

[9] https://frv.com/en/projects/la-jacinta/

[10] https://www.alj.com/en/news/large-scale-solar-plant-uruguay/

[11] https://frv.com/en/fotowatio-renewable-ventures-frv-closes-82-million-solar-pv-financing-with-inter-american-development-bank/