Abdul Latif Jameel, insanlığın en büyük zorluklarından biriyle savaşmak için uzmanlığını nasıl kullanıyor.
Fady Jameel, Başkan Vekili ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı, Abdul Latif Jameel.
Yalnızca bir avuç zorluk, insanlığı ortak bir nedende birleştirecek kadar büyüktür. Gelecek nesiller için uzun vadeli, sürdürülebilir çevresel çözümler sunmak üzere tasarlanan yeni yöntem ve teknolojilerin geliştirilmesine öncülük eden iklim değişikliği bunlardan biri. Hoşgörü için ve teröre karşı mücadele başka bir diğeri. Ve şimdi, her zamankinden daha fazla, yeni ve hatta daha büyük ve daha güçlü bir tehdit dünyamızın dikkatini çekiyor.
Su sıkıntısı ve kuraklık, artık görmezden gelinemeyecek kadar büyük bir zorluk. Su kullanımı son 30 yılda her yıl yaklaşık %1 oranında arttı[1], ülkelerde yaşayan iki milyardan fazla insan büyük su sıkıntısıyla karşı karşıya.[2]. Dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisi (yaklaşık dört milyar insan), her yıl en az bir ay su sıkıntısına katlanmak zorunda kalıyor[3]. Sadece Orta Doğu’da, dünya nüfusunun %6’sı dünya tatlı sularının sadece %1’iyle hayatta kalmaya zorlanıyor.
Bahreyn, Ürdün, Kuveyt, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan da dahil olmak üzere on dokuz ülkede kişi başına düşen toplam yenilenebilir su kaynağı (TRWR) 500 m3’ten daha az[4].
Birleşmiş Milletler’in yaptığı en son araştırma, dünyanın %30’unun güvenli içme suyuna erişimi olmadığını[5] ve 2018’de su krizi’nin Dünya Ekonomik Forumu tarafından en büyük beşinci küresel risk olarak tanımlandığını gösteriyor[6].
Bu istatistikler, okyanuslarda ve buzullarımızda geniş su kaynakları olmasına rağmen, bizim için sadece küçük bir kısmın kullanılabilir olduğunu ve gezegenin sakinlerinin büyük bir kısmının, yeterli miktarda su kaynaklarının bulunmadığı bir dünyada yaşadığının acımasız ironisini vurgulayarak devam edebilir. Bu meseleyle başa çıkmak için çok geçmeden, akıllı ve hızlı bir eylemin gerekli olacağı aşikardır.
Teknik hüner, pratik çözümler
2017 yılının başında kurulan ve Abdul Latif Jameel Energy’nin yürüttüğü genişleme ve çeşitlendirme stratejisinin önemli bir parçası olan Almar Water Solutions aracılığıyla, kuraklık ve su kirliliği zorluklarının üstesinden gelmek için uğraşıyoruz.
Almar Su Çözümleri, su altyapısının geliştirilmesi için tasarım, finansman ve işletme de dahil olmak üzere teknik yeteneklerin uzman bir sağlayıcısıdır. Abdul Latif Jameel Enerji’nin yenilenebilir enerji kolu olan Fotowatio Renewable Ventures (FRV) için ideal bir tamamlayıcı olduğu kanıtlanmıştır.
Yarattığımız etki üç farklı MENAT ülkesinde olumlu sonuçlar vermeye başlıyor: Mısır, Bahreyn ve Suudi Arabistan’in yanı sıra Kenya. Zamanla, su uzmanlığımızı tüm dünyaya yaymayı, yeni alanlara bilgi ve en iyi uygulamayı taşımayı, gelecek neslin devam etmesini sağlayan su çözümleri sunmayı amaçlıyoruz. Dolayısıyla, önümüzdeki görevin boyutunun farkında olarak, bu konuda bir etki, hem de önemli bir etki, yaratmakta kararlıyız.
Dört proje, hem amacımızı hem de kabiliyetimizi gösteriyor.
Mısır’da, su altyapısı son yıllarda önemli ölçüde gelişti. Bununla birlikte, yaklaşık 7,3 milyon insan hala güvenli suya erişemiyor[7]. Yatırım yapılan yerlerde, çoğunlukla gelişmiş kentsel nüfus için güvenilir kaynak yaratmaya odaklanılmıştır. Kırsal kesimde veya kenar mahallelerinde yaşayanlar aynı ölçüde fayda sağlamamış ve geride bırakılma riskini alamamış, risk devam ederken 8,4 milyon insan iyileştirilmiş sağlık koşullarına erişim hakkından yoksun bırakılmıştır[8]. Mısır’ın kırsal kesimlerinde ve kenar mahallelerinde yaşayanların hastalıklarla karşılaşması ve sağlık ve beslenme ile ilgili sorunlardan mustarip olmaları daha olasıdır; çözülmesine yardımcı olmak istediğimiz durum budur.
Bu sorunla başa çıkmak için Hassan Allam Holding (HAH) bünyesinde yer alan HA Utilities ile (HAU) bir müşterek ortaklık üzerinde anlaştık. Bu yeni ortaklık sayesinde Almar Su Çözümleri Mısır genelinde su ve atık su yönetiminin yanı sıra yap-işlet-devret (YİD) ve yap-işlet (Yİ) projelerinin geliştirilmesinde merkezi bir rol oynayacaktır. Almar Su Çözümleri İcra Kurulu Başkanı, meslektaşım Carlos Cosin, bu iş ortaklığının bize Mısır’ın geleceğine katkıda bulunmak için “olağanüstü bir fırsat” sunduğuna inanıyor. Bu değerlendirmesinde haklı.
Yine de, Arap nüfusunun %40’ı ‘mutlak kuraklık’[9] içinde yaşarken, bölgenin karşılaştığı zorluklar, geniş tarihi, kültür ve davranışlarla derinden ilgilidir. Ayrıca, bu sorunlar yüksek düzeyde kişisel kullanım ile birleşmiştir. Suudi Arabistan’da kişi başına düşen günlük su tüketimi, 2017 yılında AB vatandaşlarının neredeyse iki katıydı[10]. Buna rağmen bölgenin, dünyanın kapasitesinin %50’sini teşkil eden, dünyanın en gelişmiş tuzdan arındırma sektörünü geliştirmiş olması şaşırtıcı değildir.
Ocak 2019’da, Almar Su Çözümleri, Suudi Arabistan’da dünyanın en büyük ters osmoz tuzdan arındırma tesislerinden biri olan Shuqaiq 3 IWP’i geliştirme ihalesini kazandı. Kızıldeniz’in yakınında bulunan Al Shuqaiq şehrinde, 600 milyon ABD doları tutarındaki yatırım ile 34 futbol sahası büyüklüğünde bir tesis geliştirme projeyi finanse edilecektir. 2021 yılında tamamlandığında, WEC ile 25 yıllık yap-işlet modeliyle, her gün 450.000 m3 temiz su temin edecektir. Tesisten 1,8 milyondan fazla insan tatlı su alırken, 700 kişilik istihdam yaratılacaktır.
Faaliyetlerimizle ilgili haberler Kenya’nın ilk büyük ölçekli tuzdan arındırma’si için ihaleyi kazandıktan sekiz hafta sonra geldi. Faaliyete geçtikten sonra tesis, ciddi su krizi nedeniyle yıllardır su temininde kesintilerin yaşandığı Mombasa’da, bir milyondan fazla insana 100.000 m3 içme suyu sağlayacak.
Bu projeyi Mombasa Valisi Sayın Hassan Ali Joho ile şahsen imzaladığım ve mevcut durum ile bu projenin Mombasa halkına nasıl fayda sağlayacağını ilk elden göreceğim için çok şanslıyım.
Yakın zamanda, Almar Su Çözümleri, Mubadala Infrastructure Partners’ın Muharraq STP Company BSC (MSC)’ye yaptığı su yatırımını satın aldı. MSC’nin, Al-Muharrak, Bahreyn’de 100.000 m3/gün kapasiteli atık su arıtma tesisine yapmak ve işletmek için 29 yıllık bir sözleşmesi bulunmaktadır. Almar Su Çözümleri bu anlaşmayla MENAT bölgesinde bir dizi su varlığına sahip olmaya ve işletmeye yönelik stratejik tutkusunda önemli bir adım daha attı.
İki yönlü bir yaklaşım sağlıyoruz
Devam etmekte olan yatırımlarımıza rağmen, altyapının tek başına insanlığın su güvenliği sorunlarını çözemeyeceğini veya ortadan kaldıramayacağını kesinlikle biliyoruz. Gerçekten bütüncül ve dönüştürücü bir yaklaşımı güçlendirmek için gezegenin hayati kaynaklarını koruyacak yeni düşünme yöntemleri, yeni bilimsel keşifler ve yeni planlar gerekiyor.
İşte bu ruhla, Boston’daki Massachusetts Institute of Technology’den (MIT) faaliyet gösteren Abdul Latif Jameel Su ve Gıda Sistemleri Laboratuvarı (J-WAFS), sadece Almar Su Çözümleri’ni değil, bir bütün olarak daha geniş bir sektörü dönüştürebilecek yenilikçi atılımları araştırmaktadır.
2014 yılında, MIT’nin tüm gücünü ve birinci sınıf araştırmacının, dünyanın su ve yiyecek ihtiyacını karşılama zorluğu karşısında bir araya getirmek amacıyla kurulan J-WAFS, bu kritik zorluklara bir dizi katkı sağlamış olmaktan gurur duymaktadır.
J-WAFS hibeleri, bursları, tohum hibeleri ve J-WAFS Solutions program ile çok sayıda mevcut araştırma projesine kaynak sağlanmaktadır. Milyonlarca insanın güvenli içme suyuna erişimini iyileştirebilen, düşük maliyetli, kullanımı kolay E.coli su test kitleri geliştirilmesini, üretilmesini ve pazarlanmasını ve düşük maliyetli kabuk altı ksilemden su filtreleri geliştirmek üzere iki yıllık bir proje da bunlara dahildir. Sırasıyla Profesör Jeffrey S. Ravel ve Doçent Doktor Rohit Karnik tarafından yürütülen bu projeler, temiz suya erişimi iyileştirmenin yollarını araştıran iki araştırma girişimidir.
Diğer ikisi de benzer bir yol izlemektedir: Profesör Zachary Smith Ağustos 2020’ye kadar, su arıtmasında önemli bir teknik atılım elde etmek isteyen, J-WAFS Yıllık Tohum Hibe fonundan yararlanan bir takıma liderlik edecektir. Bor gibi su kirleticilerini gidermek için suya dayanıklı metal-organik çerçeveleri (MO) kullanmanın yollarını bulmayı amaçlamaktadır. Bu başarılırsa, bor gibi küçük molekülleri çıkaramayan tuzdan arındırma gibi mevcut arıtma yöntemlerinde önemli bir ilerlemeyi temsil edecektir.
Tohum hibe fonu alan bir başka proje de Profesör Julia Ortony tarafından yönetilmektedir. Güney Asya’daki yeraltı suyunun çoğunu kirleten doğal oluşumlu arseniklerin giderilmesine yardımcı olabilecek yeni ve uzun süreli bir filtreleme materyali geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu arada, Doçent Doktorlar Mircea Dincă ve Evelyn Wang belki de en göz alıcı araştırmayı gerçekleştirdi: tam olarak havadan su harmanlamanın’inin yollarını arıyorlar. Araştırmaları başarılı olursa, dünyadaki su sıkıntısı yaşayan ve uzak bölgelerin beklentilerinde devrim yaratabilir.
Abdul Latif Jameel operasyonunun çeşitli parçalarının nasıl bir araya gelebileceğinin bir örneği, J-WAFS’nin uzun vadeli su alt yapısı tasarlamak için çerçeve planlaması geliştirme araştırmasını desteklediği, Almar Su Çözümleri’nin tuzdan arındırma tesisi sözleşmesinin gerçekleştirildiği şehir olan Mombasa olabilir.
Mombasa’da yürütülen iş, gidilecek yolun bir mikrokozmosudur. Hükümetler, özel sektör, enerji şirketleri, akademisyenler ve toplum liderleri, insanlığın temiz su ihtiyaçlarına kalıcı ve geniş kapsamlı bir şekilde erişimini sağlamak için gereken ilerlemelerin kilidini açmak üzere hep birlikte çalışmak zorunda kalacaklardır.
Bunlar yeteneklerimizin ötesinde değildir, ancak sadece koordineli ve kararlı bir yaklaşım ile başarı şansı yakalayacaktır.
Su sıkıntısını önceliklendirerek ve tüm toplumda yatırımı, yenilikçiliği ve iş ortaklıklarını teşvik ederek, gelecek yıllarda küresel kalkınma bakımından daha da çok önem kazanacak olan yenilikçi bir sektör oluşturabiliriz. Birlikte, herkes için daha temiz, daha sağlıklı bir gelecek inşa edebiliriz.
[1] The United Nations World Water Development Report 2019, Executive Summary, United Nations
[2] The United Nations World Water Development Report 2019, Facts and Figures, United Nations
[3] The United Nations World Water Development Report 2019, Facts and Figures, United Nations
[4] Water Scarcity and Future Challenges for Food Production, Water, 10 March 2015
[5] The United Nations World Water Development Report 2019, Executive Summary, United Nations
[6] The Global Risks Report 2018, World Economic Forum
[7] UNICEF / World Health Organization
[8] UNICEF / World Health Organization
[9] Arab Regional Report 2018, World Water Forum, March 2018
[10] Saudi Arabia is running out of water, The Independent, 19 February 2016
Basın Kitine Eklendi
