Yenilenebilir enerji: Suudi Arabistan’ın 2030 Hedeflerinin Karşılanması

Dünya devam eden ve büyüyen acil enerji çeşitliliği ihtiyacını keşfederken, Suudi Arabistan yenilenebilir enerji sektöründeki muazzam fırsatlardan yararlanmak için doğal bir potansiyele sahiptir.

Doğal Potansiyel

Moody’s Investors Service gibi bağımsız kaynaklar, ülkenin yenilenebilir enerji pazarının temel bir kalkınma fırsatı olduğunu vurgulamıştır: ona ait “bol güneş enerjisi kaynakları, arazi mevcudiyeti ve A sınıfı devlet kredisi” yenilenebilir elektrik üretiminde bir dünya lideri olması için onu ideal bir duruma getirmektedir[1].

Küresel ölçekte şimdiye kadar gerçekleşen ilerleme nispeten mütevazı kalmıştır ama, yenilenebilir enerji üretim maliyetlerinin düşmesine rağmen, Suudi Arabistan, geleceğin enerji pazarlarında merkezi bir statü elde etmesini sağlayabilecek imrenilecek koşullara bol miktarda sahiptir.

Abdul Latif Jameel Suudi Arabistan Enerji CEO’su Omar Al-Madhi şunları belirtmiştir: “Bir ulus olarak, bol miktarda çok geniş düz arazilere sahibiz ve bunlar güneş enerjisi tesisleri kurmak için idealdir. Dünyadaki en güçlü güneş radyasyonu bölgelerinden birisiyiz ve [güç dağıtımı] ağına bağlanma olanağı söz konusu olduğu zaman diğer gerekli unsurlara da bir dereceye kadar sahibiz.”

Suudi Arabistan’ın güneş enerjisi potansiyeli muazzamdır. 35°N ile 35°S arasında bulunan ve genel olarak yüksek bir güneş radyasyonu alan coğrafi bir bölge olan ‘Küresel güneş kuşağında’ bulunmaktadır[2]. Güneş radyasyonu şiddeti dünyadaki en yüksek değerler arasındadır[3] ve günlük küresel yatay radyasyonun (GHI) yıllık ortalaması 5700 Wh/m² ile 6700 Wh/m²[4] arasında ölçülmektedir. Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansına (IRENA) göre, gerçekten de Körfez İşbirliği Konseyi’nin (GCC) yüzey alanının yüzde 59’undan fazlası “güneş fotovoltaik (PV) yerleştirmek için önemli bir potansiyele sahiptir. Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’na (IRENA) göre bu bölgenin yalnız yüzde 1’inin geliştirilmesi 470 GW güneş PV enerjisi elde etme potansiyeline yol açabilir”[5].

Suudi Arabistan rüzgâr enerjisi kaynakları bakımından da çok zengindir. Ülkenin üç bölgesi rüzgâr enerjisi üretmeye özellikle elverişlidir. Kuzey doğuda, orta bölgede ve batıdaki dağlık bölgelerde ortalama rüzgâr hızları rüzgâr enerjisinin ekonomik bakımdan uygulanabilir olması için gereken düzeylerden yüzde 33 yüksektir.

Sayın Al-Madhi, “Suudi Aramco tarafından pilot bir proje gerçekleştirilerek bir rüzgâr üretim türbini kurulmuştur” demiştir. “Umarım ki bu durum tüm ülkenin izleyeceği iyi bir örnek oluşturacaktır.”

Gerçekten de yenilenebilir enerjilere yarayan ekonomik ve çevresel etkenler tüm GCC’de mevcuttur. IRENA’ya göre[1], “güneş enerjisi kaynağı potansiyelinin bol olması ve başta fotovoltaik (PV) modüller olmak üzere ilgili teknolojilerin maliyetinin düşüyor olması bu bölgede güneş enerjisinin çekici olmasını etkileyen temel etkenlerdir. Örneğin güneş PV modüllerinin maliyeti 2009 yılına göre günümüzde dörtte üç düşüktür ve azalmaya devam edecektir.”

IRENA ayrıca rüzgâr enerjisi temini alanında cesaret verici gelişmeler olduğunu da vurgulamıştır. “Küresel olarak, karada rüzgâr maliyetleri azalmaktadır ve bu nedenle rüzgâr bakımından zengin ülkelerde en yüksek rekabet gücüne sahip elektrik kaynaklarından birisi halindedir.”

Ancak rüzgâr ve güneş enerjisi üretimi gibi yeni teknolojiler gelişmiş olmasına rağmen bunlar küçük bir tabanda gerçekleşmişlerdir ve küresel olarak yapılacak daha bir hayli iş bulunmaktadır. Örneğin Dünya Bankası ve Uluslararası Enerji Ajansı tarafından hazırlanan en son Küresel İzleme Çerçeve raporunda[2] küresel yenilenebilir enerji hedeflerine ulaşılması için daha önemli adımların gerektiği belirtilmektedir. Rapor, büyük ve enerji yoğun sektörlerin – ısıtma ve nakliye sektörleri gibi – yenilenebilir enerjilerin kullanımını daha fazla geliştirmeye teşvik edilmesi gerektiğini öne sürmektedir.

Hükümet desteği

Saudi Arabistan hükümeti ülkenin daha temiz bir gelecek taahhüdünü vurgulayan geniş kapsamlı ulusal kalkınma stratejisi Vizyon 2030[1] vasıtası ile enerjiyi çeşitlendirme sürecini desteklemektedir. Hükümet, 2020 yılına kadar 3,45 GW, 2023 yılına kadar 9,5 GW ve 2040 yılına kadar 54 GW (41 GW güneş, 9 GW rüzgâr, 3 GW atıktan enerji ve 1 GW jeotermal) yenilenebilir enerji hedeflemektedir[2]. Vizyon 2030 şunları belirtmektedir:

“Güneş ve rüzgâr enerjisi için muazzam bir doğal potansiyele sahip olmamıza ve 2030 yılına kadar yerel enerji tüketimimiz üç kat artacak olmasına rağmen mevcut durumda rekabet gücüne sahip bir yenilenebilir enerji sektörüne sahip değiliz. Bu sektörü oluşturmak amacı ile 9,5 gigawat yenilenebilir enerji üretmek üzere kendimize bir başlangıç hedefi belirledik. Ayrıca Suudi ekonomisinde araştırma ve geliştirme ve imalat dahil olmak üzere yenilenebilir enerji değer zincirinin önemli bir bölümünü yerelleştirmeye çalışacağız . . .”

Hükümet aynı zamanda Vizyon 2030 sözlerinin pozitif davranışlar haline getirilmesini sağlamak üzere sıkı önlemler almaktadır. Hükümet Vizyon 2030 ile şu sözleri vermektedir: yenilenebilir enerjilere yatırım yapan özel sektör ile ilgili “yasa ve mevzuat çerçevesini gözden geçirmek”; kamu-özel sektör ortaklığını teşvik ederek “endüstriyi yerelleştirmek” ve “yakıt pazarlarını kademeli şekilde serbest bırakarak” yenilenebilir enerjiye rekabet gücü sağlamak.

Bunların yanı sıra Enerji, Endüstri ve Mineral Kaynaklar Bakanlığı içinde, yenilenebilir enerjideki gelişimin Vizyon 2030’da belirtilen hedeflere uymasını sağlamayı amaçlayan Yenilenebilir Enerji Proje Geliştirme Ofisini (REPDO) kurmuştur.

Ülkenin 2023 yılına kadar 9,5 GW yenilenebilir enerji hedefini gerçekleştirebilmesini sağlamak için çalışan Ulusal Yenilenebilir Enerji Programı (NREP) ve Ulusal Dönüşüm Programı (NTP) ona bu görevinde yardımcı olmaktadır.

Suudi Arabistan Şubat 2017’de NREP birinci turu için birinci yeterlilik isteğini (RFQ) başlatmıştır – ve bu REPDO tarafından gerçekleştirilmektedir. Enerji, Endüstri ve Mineral Kaynaklar Bakanı Khalid A. Al-Falih şunları belirtmiştir: “Amacımız Ulusal Yenilenebilir Enerji Programını dünyadaki en çekici, rekabetçi ve iyi uygulanan devlet yenilenebilir enerji yatırımı programlarından birisi durumuna getirmektir ve bunu gerçekleştirmek için gereken tüm altyapıya sahibiz.” [10]

Bu arada NTP de “krallığı petrol sonrası döneme hazırlama şablonunun temel bir parçası” olarak takdir edilmektedir. Bunun hedefleri arasında 2020 yılına kadar Suudi Arabistan’ın toplam enerji kullanımının yüzde 4’ünün yenilebilir enerjilerden gelmesini sağlamak ve aynı zaman çerçevesi içinde atom enerjisi ve yenilenebilir enerji sektörleri tarafından yaklaşık 7.800 iş yaratılmasını temin etmek de bulunmaktadır[11].

Bu hedefler kolayca gerçekleştirilebilir gibi görünmektedir. Hükümet Nisan 2017’de yaptığı bir açıklama ile 2017 sonuna kadar yenilenebilir elektrik satın almak üzere 1 GW güce kadar sözleşmeler yapacağını duyurmuştur[1]. Enerji, Endüstri ve Mineral Kaynaklar Bakanlığında yenilenebilir enerji proje geliştirme bölümü başkanı olan Turki al-Shehri’nin belirttiğine göre bu teknolojiler için ikinci tur ihalelerde 620 megawat fotovoltaik tesisi ve 400 megawat rüzgâr çiftliği için güç satın alma anlaşması müzayedeleri yapılacaktır.

Suudi Arabistan’ın ve Halkının kalkınması için Çalışıyor

Abdul Latif Jameel Suudi hükümetinin ülkede yenilenebilir enerji vizyonunu gerçekleştirmesi için destekleyerek yorulmadan çalışmaya devam etmektedir. 2012 yılında Abdul Latif Jameel Energy kurumunu kurmuştur ve o zamandan beri gittikçe daha da verimli ve maliyet verimliliğine sahip olacak şekilde yenilenebilir enerji çözümleri geliştirme çabası içinde küresel en iyi uygulamalardan yararlanmaktadır. Yaptığı çalışmalar ülkenin 2020, 2023 ve 2040 için özgün yenilenebilir enerji hedeflerini gerçekleştirmesini ve Suudi Arabistan vatandaşlarının daha da zengin ve gelişmiş yaşam standartları elde etmesini sağlayacak şekilde tasarlanmaktadır.

Sayın Al-Madhi şunları belirtmiştir: “Bir kuruluş olarak avantajlı bir durumdayız. Güneş ve rüzgâr enerjisini geliştirmek için gereken uluslararası know-how bizde mevcuttur çünkü batıda Uruguay’a ve doğuda Avustralya’ya kadar uzanan şekilde Suudi Arabistan’ın sınırları dışında projeler geliştirmiş bulunuyoruz. Bu durum, çeşitli ülkelerde kullanılan en iyi uygulamalar ile kıyaslama yapabilmemizi sağlamaktadır.”

“Ama her şeyden önce Suudi merkezli bir kuruluşuz; başladığımız yer burasıdır ve mükemmel bir müşteri hizmeti ve işletme temelinde sonuç elde etme yeteneği temelinde güçlü bir marka ortaya çıkardığımız yer de burasıdır.”

“Uluslararası deneyimimizin, teknik know-how bilgimizin ve Suudi Arabistan hakkındaki derinlemesine bilgimizin bir araya gelmesi sayesinde ülkeye bir dizi yarar sağlayabiliriz. Bunlar arasında yeni işler yaratmak, yerel nüfusa know-how aktarmak ve projelerimiz için kullanılan İşletme ve Bakım ve Kıymet Yönetimi gibi hizmetleri yerelleştirmek de bulunmaktadır.”

Abdul Latif Jameel Energy kendi ülkesine daha temiz bir gelecek sağlamak için elinden gelen her şeyi yapmaktadır. Nisan 2017’de Suudi Arabistan Yenilenebilir Enerji Yatırım Forumunun (SAREIF) açılışına katılanlar arasında Sayın Al-Madhi de bulunmuştur. Suudi Arabistan’da Riyad’da gerçekleştirilen bu etkinlikte endüstri liderleri bir araya gelerek ülkenin muazzam yenilenebilir enerji potansiyelinin ortaya çıkardığı fırsatları inceledi.

Sayın Al-Madhi şunları belirtmiştir: “Şuna kesin şekilde inanıyorum ki Suudi Arabistan tıpkı hidrokarbon çağında olduğu gibi bir yenilenebilir enerji çağında da dünya için güvenilir, küresel ve çok önemli bir enerji tedarikçisi olabilir.”

“Gerek konum gerek arazi bolluğu ve gerekse radyasyon alma değerleri bakımından bir liderlik rolü elde etmek için gereken tüm temel koşullara sahibiz. Yenilenebilir enerji sektörü bizim için bir platform olabilir ve yerel ihtiyaçlarımızı karşılamanın ötesine geçerek tüm dünyaya enerji sağlamaya devam edebilir.”

[1] Project Finance — EMEA: Saudi Arabia’s Renewable Energy Plans: Strong Rationale, Untested Framework, Moody’s Investors Service, April 2017
[2] Unlocking the sunbelt potential of photovoltaics, European Photovoltaic Industry Association, 2010-2014
[3] EU-GCC Cooperation on Energy – Technical Report (Sharaka Papers), Al-Shalabi A., N. Cottret, and E. Menichetti, June 2013
[4] Assessment of solar radiation resources in Saudi Arabia, Solar Energy (vol. 119, pg 422-438), September 2015
[5] Renewable Energy Market Analysis: The GCC Region, International Renewable Energy Agency, 2016
[6] Renewable Energy Market Analysis: The GCC Region, International Renewable Energy Agency, 2016
[7] More action need to meet energy goals by 2030, World Bank, 23 April, 2017
[8] Vision 2030, Kingdom of Saudi Arabia, April 2016
[9] Renewable Energy Market Analysis: The GCC Region, International Renewable Energy Agency, 2016
[10] Kingdom of Saudi Arabia Issues Request for Qualifications for Round 1 of National Renewable Energy Program, Saudi Press Agency, February 20, 2017
[11] National Transformation Program 2020, Kingdom of Saudi Arabia, June 2016
[12] Saudi Arabia to offer 1GW of renewable energy contracts in 2017; Joe Ryan, Bloomberg, 24 April 2017