Daha fazla yükselen sıcaklıklar, daha yüksek gelgitler ve daha yüksek rüzgarlar. Daha fazla yağmur, daha fazla fırtına, daha fazla zararlı, daha fazla hastalık mikrobu ve daha fazla yangın. Daha az yağmur, daha az buzul ve daha az yaşanabilir kara parçası. 2019 ve ondan hemen önceki yıllarda selden orman yangınlarına, kasırgalardan kuraklığa kadar tüm dünyada iklim değişikliğine bağlı felaketler görüldü.
Fady Jameel, Başkan Vekili ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı, Abdul Latif Jameel.
Daha sıcak, daha ıslak ve daha vahşi
Mart ayında, Idai Siklonu Mozambik’e ulaştığında 1000’den fazla insanın ölümüne ve Güney Afrika genelinde su baskınlarına ve elektrik kesintilerine neden oldu. Ağustos ayında, devasa orman yangınları Kanarya Adaları’nın birçoğunu taradı; musona bağlı sel felaketleri Hindistan, Nepal, Bangladeş ve Pakistan’da 200’den fazla kişiyi öldürdü. Şili, 60 yıldan bu yana en kötü kuraklığa maruz kaldı.
Son zamanlarda Venedik’te yarım yüzyıldan beri görülmemiş olan yüksek gelgitler ve fırtına dalgası, kentin büyük bölümünü 187 cm suya batırdı. Kaliforniya ve Avustralya’da orman yangınları binlerce dönümü imha etti ve halkın büyük kesimini evsiz bıraktı.
Kaliforniya orman yangınları. Telif Hakkı © Mark Ralston/Getty Images
İngiltere merkezli insani yardım kuruluşu Oxfam, “havadaki aşırılıkların” Afrika’daki 18 ülkede 52 milyondan fazla insanın açlıkla karşı karşıya olduğu anlamına geldiğini tahmin ediyor[1]. NASA, bu yılın başlarında Amazon Ormanlarında hızla yayılan büyük yangınların ardından, şiddetli yangın felaketlerinin çoğunun insan faaliyetinin bitkiler tarafından salınan su buharı miktarını azalttığı ve onları yangına daha duyarlı hale getirdiği “su stresli bölgelerde”[2] olduğunu tespit etti[3].
Bu olayların görünüşte artan sıklığı, iklim değişikliğinin ölçeğindeki ve hızındaki önceki tahminlerin maalesef yeterince önemsenmediğinin farkına varmaktan kaynaklanıyor. Aslında Global Environmental Change dergisinde 2013 yılındaki bir rapor “Artan atmosferik sera gazlarının küresel ısınmaya olan önemli katkılarından bazılarının, özellikle fiziksel bilimlerin IPCC değerlendirmelerinde azımsandığını”[4] ortaya koydu.
İklim değişikliğindeki hız artışını doğru şekilde tahmin edememe konusundaki bu tarihi başarısızlık, beraberinde onun ekonomik maliyetler gerçekliğini de hafife aldığımızı gösteriyor. Sonuçta, hatalı verilere dayanan tahminler kaçınılmaz olarak yanlış olacaktır.
Buna eşlik eden, gelecekteki maliyet tahminlerini geçmiş deneyimlerimize dayandırma eğilimimizdir. Örneğin yaklaşmakta olan bir kasırganın finansal etkilerini, yalnızca geçmiş kasırga tecrübelerimize dayandırmak gibi. İstatistikçiler buna ‘durağanlık’ diyor: gelecekteki tahminleri tanımlamak için geçmiş olayları kullanmak. Pek çok ekonomist, durağanlık ile iklim değişikliğinin gerçek maliyetleri hakkındaki tahminler arasındaki bağlantıyı kabul etmek veya en azından göz önüne almak için geç kaldı.
İklim hasarı, ekonomik büyümeyi sürdürme yolunda “düzeltilmesi” gereken özel bir zorluk olarak kabul ediliyordu, çünkü geçmişte hep böyle olmuştu. Ancak koşullar o kadar hızlı ve çok keskin değiştiğinde geçmiş artık güvenilir bir rehber olmaktan çıkıyor – iklim değişikliği konusunda olduğu gibi. Artık geçmişe dayanan maliyet tahminleri hızla önemsiz hale geliyor.
Buna iklim değişikliğinin kaskad etkisi ekleniyor. İklim değişikliğinin etkilerinin anlaşılmasının zor olmasının nedenlerinden biri, bunların yalıtık biçimde gerçekleşmemeleri ancak muhtemelen henüz bilinmeyen yollarla sonuçları değiştirecek, şiddetlendirecek, hafifletecek veya yavaşlatacak biçimde birbirlerini beslemeleridir.
Örneğin, ılıman bir iklim, bir ülkedeki gıda üretimini azaltabilir ve nüfusun ısı ve hastalıklara dayanma kapasitesini azaltan yaygın bir yetersiz beslenmeye yol açarak ölüm oranlarında bir artışa neden olur ve ülkede iklim değişikliğine adapte olmayı zorlaştırır. En kötü senaryoda, iklim değişikliği ekonomik durgunluğa yol açmakta ve bu da ülkelerin iklim değişikliğinin zarar görmesini önleme kapasitesini baltalayan sosyal ve politik bozulmalara yol açmaktadır.
Maliyetleri belirlemek pek de kolay değildir, bu nedenle MIT‘de bulunan Abdul Latif Jameel Su ve Gıda Sistemleri Laboratuvarı aracılığıyla (J-WAFS) Jameel Topluluğu iklim değişikliği karşısında dünyadaki gıda ve su sistemlerinin daha dirençli ve sürdürülebilir olmasına yardımcı olabilecek öncü araştırmaların finanse edilmesine yardımcı olmaktadır.
Bu çeşit basamaklı etkiler, yakın zamanda iklim değişikliğinin ekonomik modellerinde yakalanmaya başlamıştır – ancak tutumlarda bir değişim yaşandığı görülmektedir.
İklim politikası iklim bilimine yetişmeye mi başlıyor?
2016’daki Paris Anlaşması’ndan bir yıl sonra, BM Genel Sekreteri’nin New York’taki İklim Eylem Zirvesi, yaklaşık 77 ülkenin 2050’ye kadar sıfır karbon salınımı taahhüdüne bağlı olduğunu açıkladı. Birleşik Krallık, Fransa, İsveç ve Norveç dahil olmak üzere pek çok ülke bu etkiyle ilgili yasa çıkardı. Ne yazık ki, küresel hedef başarısı için kritik öneme sahip diğer bazı ülkeler için, böyle bir amaç yalnızca ‘istek uyandırıcı’ kalıyor. gerçekleşmiyor.
İklim değişikliğinin etkileri artmaya başladığında, parasal maliyetler ekonomik sistemin her düzeyinde hissedilir: bireysel işletmelerden, ulusal bilançolara, hatta tüm küresel finansal yapıyı etkileyebilir.
Kar-zarar hanesindeki şok için hazır olan işletmeler
2019 Haziranında CDP logosu için resim sonucu, – eskiden Karbon Saydamlık Projesi olarak bilinen – CDP tarafından ücretsiz sunulan araştırma dünyadaki en büyük listelenen şirketlerin 200’ünün, iklim değişikliğinin onlara önümüzdeki beş yıl içinde gelmesi beklenen sorunların çoğuyla birlikte 1 trilyon ABD Doları tutarında toplam maliyete mal olacağını tahmin ettiği ortaya çıktı.[5]
CDP’nin İklim Değişikliği Raporu 2018 Apple ve Microsoft’tan Unilever ve China Mobile’a kadar şirketlerin toplamda 970 milyar ABD doları ek maliyet beklediklerini belirtti.
Muhtemelen tetikleyiciler arasında daha yüksek sıcaklıklar, kaotik hava koşulları ve sera gazı emisyonlarının fiyatlandırılmasıyla ilgili maliyetler bulunmaktadır. Bu maliyetlerin yaklaşık yarısına “neredeyse kesin olması muhtemel” gözüyle bakılıyor.
BM Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) Temmuz 2019’da yayınlanan raporuna göre[1], yüzyılın sonuna kadar 1,5 °C ısı artışı varsayılarak işle ilgili ısı stresi ve verimlilik kaybının 2030 yılına kadar toplam küresel çalışma saatlerinin% 2,2’sine (veya 80 milyon iş) eşdeğer bir artış görmesini bekleyebiliriz. Tarım ve inşaat en çok etkilenen sektörlerden ikisi olacaktır. Dünya çapında 940 milyon insan tarımda çalışıyor ve sektör 2030 yılına kadar yaşanan ısı stresinden kaynaklanan küresel çalışma saatlerinde kaybın %60’ına karşılık gelebilir. İnşaatta küresel çalışma saatleri aynı tarihe kadar %19 düşebilir.
Ekonomik modelin stres altındaki önemli üyesi sadece üretkenlik değildir, satın alma da stres altındadır. Aşırı doğal afetlerin etkisi, yıllık tüketimde küresel 520 milyar ABD doları zararla eşdeğerdir.[2]
Harvard iktisat profesörü ve fakülte araştırma görevlisi Melissa Dell tarafından yürütülen bir 2012 çalışmasında Ulusal Ekonomik Araştırmalar Bürosu, ortalama sıcaklıktaki her 1°C’lik artışın, ortalama olarak kişi başına düşen % 8’lik bir düşüşe dönüştüğünü göstermektedir. [3]
Doğal felaketler, her yıl yaklaşık 26 milyon insanı yoksulluğa zorlamaktadır – ve acil bir eylem olmaz ise, iklim değişikliği 2030 yılına kadar 100 milyon insanı yoksulluğa itebilir. Bu ekonomik durgunluk hem işletmeler hem de ülkeler için kar-zarar satırında felç edici bir etkiye neden olabilir.
‘İlk dünya’ ekonomileri GSYİH’daki daralmaya karşı hassas
Dünyanın en fakir bölgelerinde olanlar kadar hızlı ya da etkili bir şekilde adapte olmak için daha az kaynağa sahip olan insanlar, kaçınılmaz olarak en önemli kayıplara maruz kalacağı için, sonuçta, iklim değişikliğinden kaynaklanan ticari kayıplar mevcut ekonomik eşitsizliği güçlendirecektir.
Dünya Bankası gelişmekte olan üç bölgede, yaşamak için iklim değişikliğine daha az duyarlı yerler aramak zorunda kalacak bireyler, aileler ve hatta bütün topluluklardan oluşan 143 milyondan fazla insanın 2050 yılına kadar[4] iklimsel göçmen olabileceğine inanıyor.
Küresel Uyum Komitesi’ni (GCA) oluşturan uluslardan biri olan Grenada’da İklim Dirençliliği Bakanı Simon Stiell “Gelişmekte olan ülkeler olarak iklim değişikliğinin nedenlerinden en az sorumlu taraf olduğumuzu ancak bunun ilk kurbanları olduğumuzu unutmayın” şeklinde konuştu.
GCA eski BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, Microsoft kurucusu Bill Gates ve Uluslararası Para Fonu Genel Müdürü Kristalina Georgieva tarafından yönetilmektedir ve Çin, Meksika ve İngiltere gibi ülkeleri ve ayrıca Bangladeş ve Marshall Adaları gibi iklim korunmasız ülkeleri içermektedir.
Sosyal ve ekonomik sistemlerin iklim değişikliğinin sonuçlarına dayanabilmesini sağlamak amacıyla 2018 yılında kuruldu.
Bu, gelişmiş pazarların, ekonomilerinin iklim değişikliğinin en kötü etkilerinden korunduğunu bilerek güvende ve hallerinden memnun olmayı göze alabilecekleri anlamına gelmez. Etki, daha büyük olabilir; göreceli olarak konuşursak, kaybedecekleri şey daha fazladır.
ABD Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu’ndan Ağustos 2019 tarihli bir çalışma (NBER) özellikle sanayi dünyasında iklim değişikliğinden kaynaklanan tahmin edilenin çok daha üstünde potansiyel maliyetler olduğunu tahmin etmektedir.[1]
Örneğin, “her zamanki gibi bir işletme” modeline bağlı olarak (yaklaşık olarak karbonun mevcut emisyonda yayılmaya devam ettiği) bir senaryoda yaklaşık 0,04°C’lik bir sıcaklık artışı, 2100 yılına kadar dünya genelinde kişi başına GSYİH’ya %7,2’lik bir kesinti anlamına gelecektir.
NBER, ABD’nin GSYİH’nın %10,5’ini 2100’e kadar kaybedebileceğini, 2018 seviyelerinde 2 trilyon ABD dolarına eşit olabileceğini tahmin ediyor. Kanada’nın GSYİH’sı %13’ten fazla azalırken (yaklaşık 221 milyar ABD doları), Japonya, Hindistan ve Yeni Zelanda’nın her biri %10 civarında (sırasıyla yaklaşık 500 milyar ABD doları, 270 milyar ABD doları ve 20 milyar ABD doları) kaybedebilir.
İngiltere hükümetinin sembolü olan İklim Değişikliği Ekonomisi Üzerine Stern İncelemesi[2], sadece aşırı hava olaylarının maliyetinin (fırtınalar, kasırgalar, tayfunlar, taşkınlar, kuraklıklar, sıcak hava dalgaları) yüzyılın ortalarında yıllık olarak küresel GSYİH’nın yıllık % 0,5 – 1’ine ulaşabileceği – ya da dünya ısınmaya devam ederse daha yüksek olabileceği konusunda uyarmaktadır.
Küresel sıcaklıklardaki 3 veya 4°C artış bugün İngiltere’deki yıllık sel kayıplarının GSYİH’nın % 0,1’inden % 0,2 – 0,4’e yükseleceği korkusunu yaratmaktadır. Ayrıca, 2003 yılında Avrupa’da yaşanan ve 15 milyar ABD doları tutarında tarımsal kayıplara neden olan ısı dalgalarının, yüzyılın ortalarına doğru “sıradan” olacağını öne sürüyor.
İklim değişikliğinin mali külfeti sınırları aşıyor
Çok az sayıda ekonomi iklim değişikliği ile mücadele külfetinden yara almadan kurtulabilir. Sonuçta, kültürel ya da ekonomik olsun, sınırları tanımayan benzersiz bir küresel krizdir.
Stern Raporu, anlamlı emisyon azaltımları elde etmek için uluslararası karbon finansı akışındaki “dönüşümden” daha azının gerekli olmayacağını söylüyor. Bu stratejinin bir bedeli var. Gelişmekte olan ülkelerde düşük karbonlu yatırımların artan maliyetlerinin yılda en az 20-30 milyar ABD doları olması muhtemeldir. Bu maliyetlerin adil bir şekilde paylaşılması, AB emisyon ticaret sistemi gibi büyük bir ticari işlem planına bağlı olacaktır (AB ETS).
Ayrıca, araştırmalar, arazi kullanımından kaynaklanan emisyonların neredeyse dörtte üçünü oluşturan sekiz ülke içinde orman korumasının ‘fırsat maliyeti’ (yani kullanılmayan finansal potansiyel)’nin yıllık 5 milyar ABD dolarına ulaşabileceğini göstermektedir. Bu fedakarlıkların adil bir şekilde nasıl telafi edilebileceği, devam etmekte olan bir tartışmanın bir parçasıdır.
Ne taraftan bakılırsa bakılsın, iklim değişikliğinin maliyetleri yükseliyor. Sadece OECD ülkeleri arasında, yeni altyapıyı ve binaları iklim değişikliğine karşı güçlendirmek için ilave maliyetler yılda 150 milyar ABD dolarına ulaşabilir (GSYİH’nın% 0,5’i).[3].
Drax Grubu‘nun İngiltere’nin Kuzey Yorkshire kentindeki Drax santralini 10 yıl içinde karbonu negatif hale getirme planı – bu süreçte dünyanın ilk karbon-negatif işletmesi olacak – üzerine yaptığı en son duyurusuna bakarsak:[4] Mevcut haliyle bile, büyük kömür üretim birimlerini yenilenebilir biyokütle ile çalıştırmak için halihazırda dönüştürmüş olan Drax, faaliyetlerini yürütmek için günde 2 milyon £ (2,63 milyon ABD Doları) devlet sübvansiyonu talep ediyor. Tesis tarafından salınan milyonlarca ton karbonu yakalamak ve yer altında depolamak amacıyla yapılan bu yeni girişimi uygulanabilir hale gelmek için daha fazla devlet desteği gerekecek.
Küresel bir krizin küresel bir yanıt gerektirdiği açıktır – bunun bir kısmı iklim odaklı yatırımın ölçülebilir faydalar elde edebileceği fikrini ‘satmak’ anlamına gelir.
Yeni bir maliyet/fayda analizi türü
GCA[5]‘nın yaptığı araştırma potansiyel olarak başlangıç maliyetlerinden daha ağır basabilecek iklim değişikliği ile mücadelenin potansiyel faydalarına işaret ediyor.
Araştırmaya göre, dünya küresel ısınmanın etkilerine hazırlanmak için 2030 yılına kadar 1,8 trilyon ABD dolarından daha az yatırım yapmamalıdır – ama bu yatırımdan elde edilen faydalar dört katına kadar çıkabilir.
2030 yılına kadar hava uyarı sistemlerine, altyapıya, kuru tarla tarımına, mangrov korumasına ve su yönetimine yapılacak 1,8 trilyon ABD doları tutarındaki yatırımın, 7.1 trilyon ABD doları fayda sağlayacağı tahmin ediliyor.
Bu tür bir öngörüden yararlanılabilecek bir örnek olarak, 1,3 milyon Londralıyı sel sularından koruyan Birleşik Krallık’taki Thames Bariyeri var.
Bariyer için inşaat maliyetleri 534 milyon £’a (686 milyon ABD doları) ulaşsa da; o olmadan ortaya çıkabilecek sel riski, dünyanın en büyük finansal işletmelerini barındıran ve Birleşik Krallık hükümeti için büyük vergi gelirleri getiren Canary Wharf’ın dünyadaki en önemli finans merkezlerinden biri olmasını sağlayan yatırımları engellerdi.
Benzer şekilde geleceğe bakarak, GCA, gelişmekte olan ülkelerdeki fırtınalar için uyarı sistemlerine 800 milyon ABD doları yatırım yapılarak, bu fırtınaların verdiği zararı hafifletmek için yılda 16 milyar ABD doları harcama ihtiyacından kaçınılabilir.
Doğal afetler şu anda yalnızca elektrik ve ulaştırma altyapısına verilen zararın bir sonucu olarak düşük ve orta gelirli ülkelerde yılda yaklaşık 18 milyar ABD dolarına mal olmaktadır; bu da ev halkları ve şirketlere olan zararın 390 milyar ABD dolarına kadar çıkmasına neden olmaktadır[1].
Ban Ki-moon, raporun açılışında şöyle konuştu: “Hükümetlerin ve işletmelerin kararları nasıl aldıklarını radikal bir şekilde yeniden düşünmeleri gerekiyor”. “İklim riskini görünür kılan anlayış, planlama ve finansmanda bir devrime ihtiyacımız var.”
Diğer araştırmalar, verimsiz enerji sistemlerinde reform yaparak ve pahalı enerji sübvansiyonlarını kaldırarak ülkelerin yılda 250 milyar ABD Doları biriktirebildiğini göstermektedir. Bu sayılar güçlü bir itici güçtür. [2]
Tasarruf edilen para dışında, kazanılacak para da var. İngiltere’nin Stern Raporu, düşük karbonlu, yüksek verimli ürün ve hizmetlere olan talebin artmasıyla birlikte büyük yeni iş fırsatları öngörüyor: Raporda, şirketlerin ve ülkelerin kendilerini bu fırsatları değerlendirmek için konumlandırmasını tavsiye etmeden önce “düşük karbonlu enerji ürünleri pazarlarının 2050 yılına kadar yılda en az 500 milyar ABD Doları değerinde olduğunu ve muhtemelen çok daha fazla olacağını” belirtiyor.
Hızlı yatırımların hızlı getirileri tetikleyebileceği özel alanlar arasında iyileştirilmiş enerji verimliliği ve azaltılmış gaz yakması ve ayrıca “[Büyük] pilot programlar gelecekteki müzakerelere rehberlik etmek için önemli deneyimler yaratacaktır”.
Geciken cevap riski arttırır, fırsatları tehlikeye sokar
Yüksek riskler göz önüne alındığında, küresel olarak hükümetler iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik tedbirlere derhal yatırım yapmalı, ekonomilerimizi korumalı ve topluluklarımızı korumalı – bu nedenle gelecekte onları daha fazla harcama yapmaktan kaçınmalıdır.
Bu bulmacanın dünyanın elektrik enerjisi üretim ve dağıtım sistemlerinin dekarbonizasyonu gibi maliyeti yüksek olan bazı unsurları vardır. Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) tahminleri, düşük karbonlu üretimde yaklaşık 26 trilyon ABD doları tutarındaki yatırımın 2050 yılına kadar gerekli olduğunu göstermektedir. Bu ölçekte toplumun dekarbonizasyonu, mevcut ekonomik modelimizin hemen hemen her bölümünde kapsamlı bir değişim gerektiriyor. Güç ve kamu hizmetleri sektörü, bu değişimlerin çoğunda, hatta belki hepsinde çok önemli bir rol oynamalıdır.
Değişim asla kolay değildir. Herhangi bir dönüşümde olduğu gibi, bazıları için anlaşılmaz bir maliyet, yeni bir dünyayı, yatırım fırsatını ve gelecekteki gelir akışını benimsemek isteyenler için. Gelecekteki düşük karbonlu bir ekonomi – tıpkı sanayi devrimindeki veya dijitalleşmiş bir dünyadaki dönüşüm gibi – elektrikle çalışan ulaşım çözümleri, sürdürülebilir ısıtma ve soğutma, ‘hidrojenize’ bir ekonominin yükselişi, arz ve talep dalgalanmalarını optimize etmek için akıllı, yük dengeli elektrik şebekeleri gibi alanlarda muazzam bir gelişme fırsatları rezervi sunmaktadır.
Kamu-özel ortaklığının cevabın bir parçası olacağını ve öngörülebilir getirileri arayan kurumsal yatırımcıların gerekli sermayenin korunmasına yardımcı olmak için hükümetlerle iş birliği yapacağını umuyorum. O zaman bunu, gelecekteki temiz enerji sistemlerimizin öncülüğünü yapanlarla birleştirebiliriz.
[1] Yaşam Çizgileri: Esnek altyapı fırsatı, Dünya Bankası, 2019
[2] https://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/http:/www.hm-treasury.gov.uk/media/4/3/executive_summary.pdf
[1] More than 52 million across Africa going hungry due to weather conditions, Oxfam, November 7, 2019
[2] https://www.nasa.gov/press-release/nasa-satellites-reveal-major-shifts-in-global-freshwater
[3] A recent systematic increase in vapor pressure deficit over tropical South America, Nature, October 25, 2019
[4] Climate change prediction: Erring on the side of least drama?, Global Environment Change, Vol 23, Issue 1, February 2013
[5] Major risk or rosy opportunity: Are companies ready for climate change?, CDP, 2018
[6] Working on a warmer planet: The impact of heat stress on productivity and decent work, International Labour Organization, 2019
[7] https://www.worldbank.org/en/topic/climatechange/overview
[8] https://scholar.harvard.edu/files/dell/files/aej_temperature.pdf
[10] https://www.nber.org/papers/w26167
[11] https://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/http:/www.hm-treasury.gov.uk/media/4/3/executive_summary.pdf
[12] https://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/http:/www.hm-treasury.gov.uk/media/4/3/executive_summary.pdf
[13] “Drax owner plans to be world’s first carbon-negative business”, The Guardian, 10 December 2019.
[14] Adapt now: A global call for leadership on climate resilience, GCA, 2019
[15] Lifelines: The resilient infrastructure opportunity, World Bank, 2019
[16] https://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/http:/www.hm-treasury.gov.uk/media/4/3/executive_summary.pdf
Basın Kitine Eklendi
