Hindistan’ın e-ulaşım devrimindeki ortaklar

Abdul Latif Jameel’in Haziran 2022’de New York Borsasında GREAVESCOT adıyla ve Bombay Borsasında 501455 sicil numarası ile işlem gören Greaves Cotton Ltd.’nin bir parçası olan Greaves Electric Mobility’ye gerekirse 12 ayda 70 milyon ABD doları ek taahhüt ile yaptığı 150 milyon ABD doları tutarındaki yakın tarihli bu büyük yatırım, gelişmekte olan küresel ulaşım sektörünün, yüzyılın dörtte üçüne kadar uzanan otomotiv mirasının elektrikli taşıtlara dönüşümüne olan inancının ve uzmanlığının en son göstergesiydi. Bu aynı zamanda yaklaşık 1,4 milyar nüfusuyla dünyanın en kalabalık ikinci ülkesi ve en büyük dördüncü otomotiv pazarı olan Hindistan’da hızla büyüyen e-ulaşım sektörüne yaptığı ilk yatırımıdır.[1]

Abdul Latif Jameel’in %35,8’lik tamamen seyreltilmiş bir hisseyi satın aldığı bu anlaşma, Hindistan’ın iki ila üç tekerlekli taşıt sektöründe bugüne kadar yapılan en büyük yatırımlardan biri oldu.

Bu yatırım aynı zamanda Abdul Latif Jameel’in ABD merkezli elektrikli macera taşıtı üreticisi RIVIAN ve eVTOL hava taşıtları ile kişisel elektrikli hava taşımacılığında öncü bir şirket olan Joby Aviation dahil olmak üzere küresel sürdürülebilir ulaşım sektörünün geleceğini yönlendiren işletmelere yatırım yapma stratejisinin devamı niteliğindedir.

Bu en son stratejik anlaşma sayesinde, her iki taraf da halihazırda piyasadaki en hızlı büyüyen elektrikli taşıt markalarından biri olan Greaves Electric Mobility’nin Hindistan’daki iki ve üç tekerlekli elektrikli taşıt sektöründe önemli bir oyuncu olma yolculuğunu hızlandırmak ve nihayetinde portföyünü gelişmekte olan ülkelerdeki diğer pazarlara genişletme potansiyelini keşfetmek için birlikte çalışacaktır.

Abdul Latif Jameel Başkan Vekili ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hassan Jameel, Şirketin yeşil ulaşım imkanlarını Hindistan nüfusuna sunma çalışmalarını ilk elden görmek için bu yıl ağustos ayında Hindistan’ı ziyaret etti. Yatırımı, büyüme için gördüğü fırsatları ve geleceğe yönelik umutları ile ilgili olarak onunla bir görüşme gerçekleştirdik.

Bu fırsat ve Hindistan’daki ulaşım pazarının boyutu hakkında genel bir değerlendirme yapabilir misiniz?

HJ: Hindistan şu anda dünyanın en büyük dördüncü otomotiv pazarı. 2017-2018’de, yani COVID öncesinde Hindistan yılda ortalama 29 milyon taşıt üretimi ile dünyadaki en büyük altıncı otomobil üreticisi oldu.

 Bunların yaklaşık %83’ü iki tekerlekli (scooter ve motosikletler) ve üç tekerlekli taşıtlar.

İki tekerlekli taşıtlar genellikle kişisel kullanım için satın alınır, ancak “son teslimat etabı” operatörü olarak bilinen birçok şirket tarafından da yaygın olarak kullanılır. Diğer taraftan, hem insanların hem de malların şehir içinde ulaşımını sağlamak amacıyla neredeyse tamamen ticari kullanıma yönelik üç tekerlekli taşıtlar da satın alınır.

2021 yılında iki tekerlekli taşıtlarda elektrikli modellerin piyasaya penetrasyonu %1’lik bir payla oldukça düşük seviyede kaldı ancak bu rakam hem iki tekerlekli hem de üç tekerlekli segmentlerde hızla artıyor. Mayıs 2022’de ilk kez elektrikli üç tekerlekli taşıtlar, ağırlıklı olarak e-rikşa segmenti aracılığıyla içten yanmalı motor (ICE) modellerinden daha fazla satıldı. Bu, çoğu insanın beklediğinden çok daha hızlı bir geçiş ve Aralık 2021’den bu yana elektrikli modellerin piyasaya aylık penetrasyonunun yalnızca %4-5 oranında olduğu iki tekerlekli taşıt pazarından da çok daha hızlı. Bunun önümüzdeki üç ila beş yıl içinde önemli ölçüde artması bekleniyor ve Hindistan hükümeti en geç 2030 yılına kadar bu segmentin büyük çoğunun elektrikli taşıtlara yönelmiş olmasını hedefliyor.

İki ve üç tekerlekli segmentlerde elektrikli modellerin başarısının ana nedenlerinden biri, FAME II adı verilen bir devlet teşvik planı. Bu plan, elektrikli modellerin içten yanmalı motorlu modeller ile fiyat konusunda rekabet edebilmelerini sağlayıp benimsenmesi sayesinde Hindistan’ın net sıfır taahhütlerini yerine getirmesine yardımcı olmak ve dünyadaki en yüksek kentsel kirlilik düzeylerini azaltmak için tasarlandı.

Küresel yakıt fiyatları da oldukça dalgalı bir seyir izliyor ve bu da insanları daha sürdürülebilir diğer alternatiflere yönelmeye itiyor.

Bu avantajların yanı sıra, işletme maliyetleri ve toplam sahip olma maliyeti ölçeği insanları artık elektrikli mikro ulaşım segmentine yöneltiyor.

Greaves Electric Mobility’den ilk ne zaman haberdar oldunuz?

HJ: Onlarla ilk kez geçen yıl görüştük, ancak yatırım teklifi üzerinde ciddi şekilde çalışmaya Ocak 2022’de başladık. Diğer büyük yatırım firmalarıyla rekabet ederken hızlı hareket etmek zorundaydık.

Yatırım için doğru şirket olduklarına sizi ikna eden şey neydi?

HJ: Burada üç unsur vardı.

Öncelikle, hem Greaves Electric Mobility hem de ana şirketi Greaves Cotton hakkında çok fazla araştırma ve durum tespiti yaptık. Greaves Cotton, 19. yüzyılın ortasında kurulmuş, çok eski bir şirket. 1947 yılında Thapar ailesi tarafından satın alınmış. Şu anki yönetim kurulu başkanı Sn. Karan Thapar.

Thapar ailesinin mülkiyeti altında bu şirket, Hindistan’daki üç tekerlekli taşıtlarda kullanılan dizel motorlar için geleneksel güç aktarma organları pazarında %75’lik bir paya ulaştı. Bu aslında Abdul Latif Jameel’inkine benzer bir hikaye: Köklü bir aile şirketi, kilit pazarlarda çok başarılı oluyor ve tıpkı bizimkilere benzer, güçlü bir marka adına ve değerlere sahip.

İkinci olarak, Greaves Electric Mobility ve Greaves Cotton yönetimiyle tanıştık ve ekibin kalitesinden, çalışanlarını işe alma ve elde tutma yaklaşımlarından ve çalışanlarına nasıl değer verdiklerinden ve geliştirdiklerinden çok etkilendik.

Üçüncü unsur ise doğrudan ürünler hakkındaydı. Elbette iyi tasarlanmış, popüler ve güvenilir bu ürünler, pazarda güçlü ve artan bir itibara sahip. İki tekerlekli taşıtlar “Ampere” markası altında satılıyor. 2021 yılının ortasında Ampere, kayıtlı perakende satışlarda yaklaşık %5 ila %6 arasında bir pazar payına sahipti.

İçinde bulunduğumuz yılın haziran ayına kadar bu oran yaklaşık %15’e yükseldi. Şu anda piyasadaki önde gelen 2 tekerlekli elektrikli taşıt (Electric 2-Wheeler, E2W) üreticileri arasında yer almaları, onların yeteneklerine ve potansiyellerine olan güçlü inancımızı haklı çıkardı. Burada, ilk adımı atan olmanın avantajına sahip olmak güzel olurdu.

Greaves, Hindistan pazarındaki bu harika fırsatı tespit etme öngörüsüne sahipti ve elektrikli taşıt dünyasına herkesten çok önce ilk adımı atan bir şirketti. 2 ve 3 tekerlekli taşıtlardan oluşan portföyü hem B2B hem de B2C segmentlerine hitap ediyor.

İki ve üç tekerlekli elektrikli taşıt pazarında rekabet ne durumda?

HJ: Rekabet çok yoğun ve daha da artacak. Pazara girmek ve iki tekerlekli elektrikli scooter’lar için cazip devlet sübvansiyonlarından yararlanmak için çabalayan çok sayıda yeni oyuncu var.

Aynı zamanda, içten yanmalı motorlu iki tekerlekli taşıt segmentine hakim pozisyondaki mevcut scooter üreticileri de e-ulaşım alanına girmeye çalışıyorlar. Bir noktada, hükümet teşvik rejimine son verilecek. Sadece ürünün kalitesini değil, aynı zamanda satış öncesi ve sonrası müşteri hizmeti ve doğru marka algısını en üst düzeyde birleştirerek çekici bir teklif sunabilen birkaç ciddi uzun vadeli oyuncuyla piyasada baş başa kalacağımız umuyorum.

Üç tekerlekli taşıtlarda piyasaya hakim oyuncuların çoğu henüz elektrikli taşıt pazarına yönelik büyük bir adım atmadı. Ancak, onlar bu adımı atmadan önce zamanımız var ve onlarla rekabet edebileceğimizi göstermemiz gerekecek.

E-rikşalar için pazar çok parçalı ve pazarın %70-80’i küçük ve daha az organize olmuş yerel oyunculardan oluşuyor. Ancak pazar hızla gelişiyor. Düzenlemeler sıkılaşıyor ve standartlar iyileşiyor, bu nedenle ciddi oyuncular pazara girdikçe bazı birleşmeler olacağını umuyorum.

Hindistan’da e-ulaşım altyapısı ne kadar yaygın?

HJ: Şu anda, şarj altyapısı açısından hala geliştirme döneminin başlarında olan Hindistan pazarında her şeyden biraz bulmak mümkün.

Çoğu scooter genellikle hızlı şarj cihazları kullanılarak evde şarj ediliyor. Telefonunuzu gece şarj ettiğiniz gibi, scooter’ınızı da gece şarj edebilirsiniz.

Greaves’in elektrikli scooter pilleri aynı zamanda taşınabilir özellikte. Sadece çıkarıp prize takıyorsunuz, yaklaşık dört saat içinde şarj oluyor.

Diğer tedarikçiler, sıradan ve hızlı şarj cihazları bulunan sabit piller sunuyor. Pil değişim hizmeti sağlayan bazı şirketler de var. Tam şarjlı bir pilin menzili genellikle 80-100 km civarında. İnsanların ortalama günlük sürüş mesafesi, şehirlerin büyüklüğüne bağlı olarak yaklaşık 20-40 km, bu nedenle şu anda çoğu kişi için bu yeterli olacaktır.

Hindistan hükümeti ayrıca şarj etme altyapısı konusunda, özellikle de bir pil değiştirme politikasının uygulamaya konması konusunda çok fazla adım atıyor. Özellikle şarj altyapısı hala yeni kurulmakta olduğundan menzil konusu pek çok insan için hala bir endişe kaynağı. Hükümet, elektrikli scooter veya üç tekerlekli taşıtların herhangi bir pil değiştirme istasyonuna girerek tükenmiş pili tam şarjlı pille değiştirebilecekleri bir olanak sunarak bu sorunun üstesinden gelmeyi ve daha fazla insanı elektrikli araç tercih etme konusunda cesaretlendirmeyi umuyor.

Bu yatırım Abdul Latif Jameel’in ulaşım stratejisine nasıl uyum sağlıyor?

HJ: Abdul Latif Jameel’in ulaşım stratejisinin tasarım, dağıtım ve yatırım olmak üzere üç temel unsuru var. Bunlardan birini, ikisini veya üçünü birden yaptığımız ortaklıklar var.

Bence Greaves ile ortaklığımız üçünü de kapsayacak.

Pazar için en iyi ürünleri tasarlamalarına yardımcı olacağız. Dağıtımı güçlendirmek ve potansiyelini genişletmek için mevcut küresel altyapımızı ve deneyimimizi kullanabiliriz. Ve tabii ki, seçtikleri pazarlarda fırsatlardan en iyi şekilde yararlanmalarına yardımcı olmak için onlara yatırım yaptık.

Greaves yatırımı bu bağlamda kapsayıcı ulaşım stratejimiz için mükemmel bir seçim.

Peki bu yatırım Abdul Latif Jameel’in net sıfır ve karbonsuzlaştırma hedeflerine nasıl uyum sağlıyor?

HJ: Abdul Latif Jameel’in sürdürülebilirliğe ve özellikle net sıfır ve karbonsuzlaştırmaya yönelik uzun süredir devam eden genel bir taahhüdü var.

En önemli yenilenebilir enerji işletmemiz olan Fotowatio Renewable Ventures (FRV) aracılığıyla temiz enerjiye ve Almar Water Solutions aracılığıyla su verimliliğine önemli ölçüde yatırım yaptık.

Elektrikli araçlarda global bir lider olan RIVIAN ve dikey kalkış ve iniş yapabilen elektrikli hava aracının (electric vertical take-off and landing, eVTOL) geliştirilmesine öncülük eden Joby Aviation’daki mevcut yatırımlarımız da dahil olmak üzere, elektrikli ulaşım sektöründe de yoğun bir varlık sergiliyoruz. Greaves Electric Mobility’ye yaptığımız yatırım, küresel enerji dönüşümüne ve Paris Anlaşması’nın net sıfır hedeflerine yönelik devam eden bu ilgiyi ve bağlılığı yansıtıyor.

Greaves Electric Mobility şu anda Hindistan pazarına odaklanıyor. Gelecekte herhangi bir uluslararası genişleme öngörüyor musunuz?

HJ: İlk önceliğimiz, en azından önümüzdeki üç ila dört yıl boyunca Hindistan olacak. Hindistan elektrikli ulaşım pazarı hızla büyüyor ve bu pazarı şekillendirme fırsatı var. Bu büyümeye yanıt vermeye ve özellikle iki ve üç tekerlekli segmentlerde sunduğu fırsatlardan yararlanmaya yönelik odağımızı sürdürmemiz gerekiyor. Bu kategorilerde pazar payımızı artırmak ve lider konumumuzu güçlendirmek istiyoruz.

Unutmamamız gerekir ki bu sadece bir finansal yatırım değil.

Greaves Electric Mobility için aynı zamanda stratejik bir ortağız. Bu, Abdul Latif Jameel’in mevcut altyapısından ve önemli pazarlardaki varlığından yararlanarak, özellikle gelişmekte olan ülkelerde Güney ve Güneydoğu Asya’dan Orta Doğu ve Afrika’ya ve potansiyel olarak Latin Amerika’ya kadar yeni büyüme fırsatlarına açık olmak anlamına geliyor. İnsanların her zaman sorduğu temel sorulardan biri olarak bu daha güçlü olabilir.

Abdul Latif Jameel, Greaves’in günlük operasyonlarına ne kadar dahil olacak?

HJ: Greaves Electric Mobility ile ortaklık kurmamızın temel nedenlerinden biri, açık ve iyi tanımlanmış bir stratejiye sahip, çok güçlü bir yönetim ekibine sahip olduklarını görmemiz. Onlara yatırım yaptık çünkü onlara gerçekten inanıyoruz. 2 ve 3 tekerlekli taşıt pazarında yeniyiz. Onlara işlerini nasıl yürüteceklerini söylememize gerek yok; zaten harika bir iş çıkarıyorlar.

Ayrıca, stratejik açıdan baktığımızda dağıtım, lojistik, altyapı, uluslararası ilişkiler vb. konularda kendi güçlü yönlerimiz var. Bu süreçte gerçekten değer yaratabiliriz. Greaves Electric Mobility’nin potansiyelini etkinleştirmesine ve hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmak için tüm bu kaynakları, uzmanlığı ve deneyimi sunmayı umuyoruz.

Onların yanında olma sebebimiz bu. Yönetim kurulundayız ve yönetim kurulu üyeleri olarak elbette büyümeyi kolaylaştıran ve sağlayan bir rol oynayacağız, ancak operasyonel bir düzeyde sahada olmayı planlamıyoruz.

Abdul Latif Jameel gelecekte elektrikli ulaşım pazarına daha fazla yatırım yapmayı planlıyor mu?

HJ: Uzun vadeli yaklaşımımıza uygun stratejik ortaklıklardaki potansiyel fırsatları incelemeye devam ediyoruz. Biz sadece kısa vadeli kârı en üst düzeye çıkarmak ve hızlı bir çıkış yapmak isteyen finansal yatırımcılar değiliz. RIVIAN, Joby Aviation ve bir dizi başka kuruluşa yaptığımız yatırımlar zaten uzun vadeli ortaklıklar yoluyla gerçek anlamda değer yaratmaya çalıştığımızı gösterdi. 1955’ten beri 67 yılı aşkın bir süredir Toyota Motor Corporation ile ortaklığımız devam ediyor.

Bu yaklaşım, dinamik ve sürdürülebilir işletmelerin kendi hedeflerine ulaşmasına ve dolayısıyla bizim de kendi hedeflerimize ulaşmamıza yardımcı oluyor.

Elbette bu sektörde stratejimiz ve vizyonumuzla uyumlu yeni yatırım fırsatları arıyoruz. Bunun ne olduğunu ve nerede gerçekleşebileceğini söyleyemem, ancak bu fırsatları bulmak ve bu işletmelerin potansiyellerini gerçekleştirmelerine ve daha güzel bir yarına doğru ilerlemelerine yardımcı olmak da bu mücadelenin bir parçası.

[1] Tahmini. 2021, Our World in Data: Nüfus ve Demografi Keşfi, Temmuz 2022