İtici güç: Elektrikli Araçlar yeni araç satışlarını hızlandırır

2020 yılı; satışlar, gelirler, personel ve müşteriler üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş bir baskı nedeniyle çoğu işletme için unutulmak istenen bir yıl oldu. Salgınların en kötü etkilerine dayanacak kadar şanslı olan sektörler bile küresel piyasaların acımasız iniş ve çıkışlarını acı bir şekilde hatırlamak zorunda kaldı.

Böylesine bir ekonomik belirsizliğe rağmen bir endüstrinin hayatta kalmasının yanı sıra gelişmesi gerçekten özel bir şeydir: daha derin bir piyasa bağışıklığının ayırt edici bir özelliği olarak karşımıza çıkan bu durum, bir ürünün DNA’sına neredeyse bağlanacak kadar güçlü bir eğilimin olduğunun işaret etmektedir.

Belki de bu nedenle elektrikli araçlar (EV’ler) bu durgunluk döneminde bir patlama yaşayarak krizin üstesinden geldi.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), elektrikli araç satışlarının 2020 yılı boyunca küresel çapta 3 milyondan fazla arttığını ve pazar payının %4 oranında artarak elektrikli taşıt piyasası için rekor kırdığını tahmin etmekte.[1] Bu, 2019 yılında 2,1 milyon olan satış rakamlarının %40 oranında arttığı ve bunun da dünya genelinde yollarda kullanılan elektrikli araçların sayısının artık 10 milyonu aştığı anlamına gelmektedir.

İnsanlar toplu taşımadan çekindikleri için küresel salgın sırasında özel araç satışlarının tamamında bir artış yaşadığını düşünenler bunu tekrar düşünmelidir, çünkü genel araba satışları aynı dönemde beşte bir oranında düştü.[2]

Elektrikli araçlar ekonomik olarak gerçekten bir uç noktayı temsil etmektedir ve alıcıların Orijinal Ürün Üreticilerine (OEM’ler) ve hükümetlere kolektif olarak daha temiz, daha yeşil bir gelecek istediklerini gösteren bir büyük çağrıdır.

Bugünkü %4’lük pazar payı yeterince etkileyici görünse de bu sadece uzun vadeli bir modelin başlangıcıdır. Danışmanlık devi Deloitte, gelecek on yıl içinde elektrikli araç satışlarında %29’luk bir yıllık bileşik büyüme oranıyla birlikte elektrikli taşıt sayısının 2025’te 11,2 milyona ve 2030’da 31,1 milyona ulaşarak tüm yeni otomobil satışlarının üçte birini oluşturmasını beklemektedir.[3]

Bu eğilim kesin ve acımasız. Peki, elektrikli araçlar nasıl otomotiv endüstrisinin yakın zamandaki başarı hikayelerinden biri oldu?

Elektrikli araçların şarjı neyle dolduruluyor?

Küresel salgın sırasında elektrikli araç satışlarındaki artışı doğru tahmin eden birkaç kuruluştan biri olan IEA, sektörün son birkaç yılda yaşadığı bu orantısız büyümenin çeşitli nedenlerini şöyle açıklıyor.[4]

• Dünya genelinde birçok önemli pazarda devlet düzeyinde güçlü politika desteği
• Önemli ve en pahalı bileşenlerden biri olan pillerin üretim maliyetindeki düşüşler
• Tüm orijinal ürün üreticileri (pazara yeni girenler dahil) için daha geniş model seçenekleri ve arttırılmış performans
• Daha yeşil teknolojilere geçiş yapan filo operatörleri
• Tüketiciler arasında elektrikli araçların çevresel faydalarına yönelik artan ilgi

Bunlar etkenlerin arasında, devlet politikası desteğinin ve hedefli teşvik paketlerinin (tipik olarak satın alma teşvikleri şeklinde) şaşırtıcı bir şekilde, tüketici davranışı üzerinde ürünün kendisinden daha güçlü bir itici gücü olarak özellikle etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Taktikler ülkeden ülkeye farklılık gösterse de, genel strateji yollarda içten yanmalı motor (ICE) modelleri yerine daha fazla sayıda elektrikli aracın bulunması için teşvikler sunmak olmuştur.

Bazı büyük pazarlara bakıldığında, Avrupa Birliği 2020-2021 yılları için 95 g CO₂/km’lik katı bir yeni emisyon limiti belirlemiştir.

Fransa, düşük emisyonlu araçlar için 6.000 €’luk bir sübvansiyon teklifinin yanı sıra içten yanmalı motora sahip otomobiller için 2.500 €’luk bir takas anlaşması planı uygulamaktadır. 2022 yılının sonuna kadar 100.000 halka açık şarj noktası kurmayı umut etmektedir.

İtalya ve Birleşik Krallık da benzer şekilde satın alma sübvansiyonları (sırasıyla 6.000€ ve 3.500£’a kadar) uygulamaktadır.

Almanya, tüm benzin istasyonlarının gelecekte elektrikli şarj tesisine sahip olması yönünde bir karar almıştır.

İki büyük pazar olan Çin ve Amerika Birleşik Devletleri de bu ulusal teşvik eğilimine katılırlarsa bu tür politikalar daha fazla etki yaratabilir. Çin, 2019 yılında tüketicilere sunulan sübvansiyonları ciddi oranda azaltsa da diğer teşvikler hâlen devam etmekte. Hükümet, şarj altyapısına büyük yatırımlar yapmakta ve Çinli üreticileri elektrikli araç üretmeleri ve pazarlamaları konusunda teşvik etmeye devam etmektedir. ABD’de bazı eyaletler, özellikle Kaliforniya, kitlesel olarak aktif bir elektrikli araç yaklaşımı benimsemektedir. ‘Güneş eyaleti’ uzun zamandır yeşil mobilite konusunda küresel bir trend belirleyici olmuştur. 2035 yılına kadar eyalette satılan tüm yeni araçların sıfır emisyonlu olmasını zorunlu kılmaya yönelik bir mevzuat Eylül 2020’de yürürlüğe girdi ve benzinli, dizel ve hatta hibrit elektrikli araçların da dahil olduğu içten yanmalı motorla çalışan yeni araçların satışı etkili bir şekilde yasaklandı. Ancak sıfır emisyonlu olmayan ikinci el araçlar yine de kullanılabilmekte ve satılabilmekte. Bu yeni idari karar, 2045 yılına kadar sıfır emisyonlu olmayan kamyonların satışını yasaklamak için 2019 yılında duyurulan benzer bir düzenlemeyi tamamlayıcı niteliktedir.

Başkan Biden, sera gazı emisyonlarıyla mücadele etmek ve elektrikli araç satışlarını artırmak için federal düzeyde yemin etti. Ayrıca, temiz bir enerji geleceği oluşturmak için hükümetin yaklaşık 650.000 araçlık filosunu elektrikli modellerle değiştirme ve 550.000 elektrikli araç şarj istasyonu inşa etme sözü verdi.

Yeni elektrikli araç politikalarının birçoğu, 2008-2009 mali krizinden sonra uygulananlara benzeyen daha genel nitelikli ‘COVID kurtarma’ programlarının kapsamına alınmıştır. Ancak, IEA’ya göre önemli farklılıklar vardır.[5] İlk olarak, elektrikli ve hibrit araçları kullananların sayısını arttırmaya yönelik daha açık bir motivasyon vardır. İkinci olarak; birçok ülke mobilite ile ilgili daha entegre bir yaklaşım sergileyerek elektrikli taşıtlarla birlikte hayati öneme sahip şarj altyapısını programlarına dahil etmekte ve hem toplu taşıma hem de motorsuz mobilite seçenekleri sunmaktadır. Bu, AB Yeşil Anlaşması[6] gibi Covid-19 krizinden önce yapılan temiz enerjiye geçiş ile ilgili taahhütlerin daha geniş bağlamını oluşturmaktadır ve genellikle yüzyıl ortasına gelindiğinde net sıfır emisyon hedefini başarmaya yönelik diğer taahhütleri desteklemektedir.

Ancak bu yeni politikalar ne kadar hoş karşılanırsa karşılansın, elektrikli araç satışlarındaki artış için tüm övgüleri almayı tek başlarına hak ettikleri söylenemez. Bu popülarite artışının temel nedenlerinden biri son derece basittir; tüketiciler elektrikli arabaların daha iyi bir teknolojiye sahip olduğuna giderek daha çok inanmaktadır. Gürültü ve kirliliğe neden olmaz, daha iyi ivmelenir ve işletim maliyetleri daha rekabetçidir^[7]. Şu anda asıl sorun, fiyatın biraz daha yüksek olmasıdır ancak teknolojideki yeni gelişmeler sayesinde satın alma maliyetleri büyük ölçüde düşmektedir.

Elektrikli aralar için coğrafyayı dönüştüren teknoloji

Bir elektrikli araç, yalnızca periyodik olarak bir şarj noktasına bağlandığında kullanışlıdır; aksi takdirde, göz alıcı bir yol süslemesinden biraz daha fazlası haline gelir.

Neyse ki, elektrikli araç sahipleri için şarj etme seçenekleri hızla genişlemektedir.

2019 yılına kadar, dünya çapında 6,5 milyon özel ev tipi şarj cihazını (evlerde ve işyerlerinde) içeren 7,3 milyon şarj noktası vardı ve geri kalanı halka açık tak ve çalıştır şarj noktalarındaydı.[8]

7,3 milyon olan bu rakam önceki yıla göre %60 artış ile elektrikli araçların küresel sayısındaki artıştan daha hızlı bir artış sergilemiştir. Bu, araç başına daha fazla şarj noktası anlamına gelmektedir. Yolculuk yapan sürücüler için iyi bir haber olan bu gelişme, sürücülerin kuyrukta daha az bekleyeceği anlamına gelmektedir.

Avrupa Birliği, 2025 yılına kadar 1 milyon tak ve çalıştır şarj noktası hedefi belirledi[9]. İngiltere, 2021 – 2025[10] yılları arasında kablosuz şarj ve ‘portatif’ kaldırım şarj noktası teknolojileriyle şarj altyapısına 1,8 milyar sterlin yatırım yapmayı planlamakta. Kaliforniya, 2035 yılında sıfır emisyonlu araç kurallarının yürürlüğe girmesinden önce devlete ait tüm tesislerde elektrik şarjı noktaları kurmak için tahsis edilmiş 300 milyon ABD doları tutarındaki bir bütçeyi de içeren 1,5 milyar ABD doları tutarında bir planı, yeşil araç pazarını desteklemek için sundu.

Abdul Latif Jameel Perspectives makalesinde daha ayrıntılı olarak tartışıldığı üzere, pil alanında hızlı geliştirmeler yaşanmaktadır ve bu durum pil kapasitesindeki sınırlamalar nedeniyle elektrikli taşıtların sadece kısa yolculuklar için uygulanabileceği korkusunu aşmaya yardımcı olmaktadır. 2030 yılına kadar, ortalama 70-80 kWsa boyutundaki bir pil 350-400 km aralığında standart bir sürüş sağlayacaktır; gerçek hayattan bir örnek vermek gerekirse yol üstünde yalnızca bir defa şarj ederek İngiltere’ye seyahat etmek mümkün olacaktır.[11]

Sürücülerin otomatik bir bölmeye girerek bitmiş elektrik araç pillerini otomatik olarak birkaç dakika içinde tamamen şarj edilmiş bir pille değiştirebilecekleri ‘hızlı pil değiştirme’ teknolojisi, elektrikli araçlara olan güvenin artmasına yardımcı olabilir. Renault şarj istasyonlarında bekleme sürelerini önemli ölçüde azaltacak[12] pil değiştirme özelliklerini kullanıma sunmayı düşündüğünü bildirirken; bu yılın başlarında Çinli elektrikli araç üreticisi NIO, iki milyon pil değişim hedefine ulaşmış ve Çin’deki ağını 2021 yılında 500’den fazla pil değiştirme istasyonuyla mevcut kapasiteyi iki katına çıkarmayı planlamaktadır[13].

Gelişmiş performans ve menzil ile birlikte pil maliyetleri de keskin bir şekilde düşmekte. Pil paketi fiyatları, 2010 yılından 2019 yılına kadar 1.100 ABD Doları/kWsa’dan daha fazla bir düşüşle ortalama 156 ABD Doları/kWsa seviyelerine inerek tüketici için daha cazip hale gelmiştir.

Pil tasarımı ve ısı yönetimi sistemlerindeki ek gelişmeler, hem paket hem de modül bileşenlerinin maliyetlerini daha da azaltmayı vaat etmektedir. 2030’dan sonra lityum iyon pillerin mevcut performans limitlerini aşabilecek daha çok sayıda ilerlemeler beklenmektedir. Lityum-metal katı hal pilleri, lityum sülfür, sodyum-iyon veya lityum-hava pillerinin tümü maliyet, yoğunluk ve kullanım ömründe iyileştirmeler sağlayabilir.

Üreticiler bu tür yatırımlarla, pil ile çalışan kişisel ulaşımın uzun vadeli varlığını sürdürme kapasitesi kanıtlayarak müşteri güveninin artmasını teşvik ettikleri için elektrikli araçların otomotiv pazarında sağlam bir dayanak noktası sağlayarak rekabet edebilmesine çok şaşırmamak gerekir.

Ve tüketiciler için daha iyi haberler var, fiyatlar düşerken aynı zamanda seçenekler de artmakta. Son şirket duyuruları, önümüzdeki on yıl içinde ticari olarak daha önce planlanandan çok daha fazla çeşitte elektrikli araç modelinin bulunacağını açıkça belirtmektedir. Avrupa Ulaştırma ve Çevre Federasyonu’nun verdiği rakamlara göre Avrupa’da 2021 yılında 22, 2022 yılında 30 ve 2023 yılında 33 yeni modelin piyasaya sunulması beklenmektedir.[14] Bu, AB’deki mevcut BEV (Pilli Elektrikli Araç) modellerinin sayısının 2022 yılında 100’ü aşacağı ve 2025 yılında ise 172’ye ulaşacağı anlamına gelmektedir. IHS Markit, Amerika Birleşik Devletleri’nde 2026 yılına kadar 43 marka tarafından 130 modelin sunulacağını tahmin etmektedir[15].

Elektrikli araç kullanımında yukarı yönlü eğilimlerin haritası

Elektrikli araç sayıları her yerde artsa da bu artış hızı küresel olarak farklılık göstermektedir. Bazı pazarlarda gezinti amaçlı araçlar revaçtayken bazı pazarlarda performans araçları rağbet görmektedir.

Küresel salgın döneminde düşük seyreden araç satış trendinin aksine, yeşil geri kazanım fonları ve yaygın pazarlamanın bir araya gelmesi sayesinde 2019’a kıyasla %137’ye varan oranda bir artışın yaşandığı 2020 yılında Avrupa’da neredeyse 1,4 milyon yeni elektrikli araç tescil edildi.[16]

Gerçekten de Avrupa, 2015 yılından bu yana ilk kez elektrikli araç büyümesinde Çin’in önüne geçirdi. 2019’da %3,3 olan Avrupa’daki elektrikli araç oranı 2020’de %10,2’ye yükselirken bu rakam aynı dönemde Çin’de %5,1’inden %5,5’e yükseldi.

Çin piyasadaki gücünü korudu ve 2020’nin ikinci yarısında elektrikli araç satışında güçlü bir toparlanma sergileyerek yılı %12’lik bir artışla tamamladı.

Pek çok Avrupa pazarında elektrikli araç satışları 2020 yılında iki katına hatta üç katına çıktı. Almanya’daki %254’lük etkileyici artış, elektrikli araç satışında Çin’in arkasından en büyük ikinci ülke olduğunu göstermekte. Amerika Birleşik Devletleri, Tesla Model-Y’nin piyasaya sürülmesine rağmen %4 oranında daha mütevazı bir büyüme sergiledi ancak bu zayıf büyüme bile genel otomobil pazarını (%-15) geride bıraktı.

BAE, Hindistan, Hong Kong, Güney Kore, Tayvan ve İsrail gibi diğer pazarlarda sıçrama yapan satışlar Avustralya, Kanada ve Japonya’daki hafif düşüşleri telafi etmekte.

2030 yılına kadar, Çin’in küresel elektrikli araç pazarının yüzde 49’una, Avrupa’nın yüzde 27’sine ve Amerika Birleşik Devletleri’nin yüzde 14’üne hakim olacağı tahmin edilmektedir^[17].

Hükümetler üreticilerle hemfikir olduğunda ve kamuoyu algısı daha da olumlu olduğunda elektrikli araçlar yoldaki tüm engelleri aşmaya hazır olacaktır. Bu noktada özel sermaye, elektrikli araçlara geçişi hızlandırarak, daha yeşil bir toparlanma sağlamak amacıyla hem büyük işletmeleri hem de hükümetleri teşvik edebilir.

Elektrikli araç fırsatlarında direksiyonda olmak

Abdul Latif Jameel olarak çevre konusunda tutkulu olduğumuz gibi son teknoloji konusunda da sahip olduğumuz tutkuyla, geleceğin elektrikli araç dönüşümünde kendi rolümüzü üstlenmeye kararlıyız.

Bu hedefin ilk şampiyonları olarak, neredeyse ilk piyasaya çıktıkları günden beri elektrikli araçların teknolojisinin sunduğu erdemleri teşvik etmekteyiz. Bu değerlerimiz, uzun vadeli vizyonu ve yeşil ilkelere bağlılığı ile tanınan bir motor üreticisi olan Toyota Motor Corporation ile uzun süreli ortaklığımızda açıkça görülmektedir.

Toyota 2021 yılında Auto Shanghai otomobil fuarında konsept versiyonunu tanıttığı Toyota bZ4X’in de içinde olduğu yeni pilli elektrikli araç (BEV) ürün serisi olan Toyota bZ’nin (beyond zero: sıfır karbon emisyonun ötesinde) lansmanını yapacağını duyurdu.

Toyota bZ4X, 2022 yılının ortasından başlayarak modelin dünya çapındaki satışlarını hedefleyen bir bakış açısıyla Japonya ve Çin’de piyasaya sürülecek. Toyota ayrıca 2025 yılına kadar 15’i BEV olmak üzere 70 yeni veya güncellenmiş elektrikli taşıt modelini ürün yelpazesinde bulundurmayı planladığını duyurdu[18].

Diğer Orijinal Ürün Üreticileri de benzer bir yol izlemekte. General Motors, 2025 yılına kadar 30 yeni elektrikli aracı küresel çapta piyasaya sürmeyi planlıyor[19]; Mercedes-Benz, Nisan 2021’de S-Class saloon (EQS) modelinin elektrikli versiyonunu tanıttı, iki yıl içinde planlanan başka sekiz model daha bulunmakta[20]; BMW, 2023 yılına kadar mevcut i3 ve i8 BEV modellerine ek olarak 25 adet elektrikli araçla yollardaki yerini almayı hedefliyor[21]; Nissan, 2023 yılına kadar Leaf ve Ariya modellerinin öncülük ettiği yılda 1 milyon elektrikli araç satmayı planladığını duyurdu[22]; Volkswagen’in kendisinin belirlediği, 2025 yılında dünyanın en büyük elektrikli araç satıcısı Tesla’yı sollama hedefini de içeren planı 2030 yılına kadar sadece Avrupa’da altı akü fabrikasının inşa edilmesini içermekte.

Bir diğer çığır açan elektrikli araç başlangıç şirketi, Abdul Latif Jameel’in büyük bir yatırımcı olduğu ABD merkezli RIVIAN‘dır. RIVIAN’ın kamyon ve SUV ürün yelpazesi (109 mil menzil için 105kWsa lityum-iyon pil veya 400 mil menzil için 180 kWsa pil ile) sürücülerin pil ömrünü üç kat uzatmalarına yardımcı olarak şarj alışkanlıklarını optimize etmek için yapay zekâ teknolojisini kullanmaktadır ve bu yenilik, gelişen elektrikli araç pazarında daha fazla sarsıntı yaratabilecek türdedir.

Bir çevrim içi perakende satış devi olan Amazon, 2030 yılına kadar %100 yenilenebilir enerji ile çalışan bir filo oluşturma taahhüdünü (İklim Taahhüdü 2040) yerine getirmesine yardımcı olması için Rivian’dan 100.000 elektrikli teslimat kamyoneti sipariş etti.[23]

Abdul Latif Jameel’deki yatırımlarımız artık araçlardan parçalara ve filo servisine, hatta Abdul Latif Jameel Energy‘nin bir parçası olan Fotowatio Renewable Ventures (FRV) aracılığıyla temiz enerji üretimi, dağıtımı ve depolamasına kadar tüm elektrikli araç değer zincirini kapsamaktadır.

Teknoloji, yasalar ve yatırım gibi motivasyon unsurlarının yanı sıra elektrikli araçlar, şu an insanların kalbini ve güvenini kazanan bir teklif olmaya devam etmekte. Ve görünüşe göre tüketiciler gün geçtikçe daha fazla bu bakış açısıyla alışveriş yapmaktalar.

Küresel danışmanlık şirketi Deloitte tarafından yakın tarihte yapılan bir anket, katılımcıların yarısından fazlasının önümüzdeki üç yıl içinde yeni bir araç satın alırken bir elektrikli araç almayı değerlendirileceğini ve %35’inin benzinli veya dizel bir araca yöneleceğini göstermiştir.[24]

Seyahatte gidilecek yön artık kesinleşmiş gibi görünüyor. Geriye kalan yalnızca yolculuğun hızının belirlenmesi.

[1] https://www.iea.org/commentaries/how-global-electric-car-sales-defied-covid-19-in-2020

[2] https://www.theguardian.com/environment/2021/jan/19/global-sales-of-electric-cars-accelerate-fast-in-2020-despite-covid-pandemic

[3] https://www2.deloitte.com/uk/en/insights/focus/future-of-mobility/electric-vehicle-trends-2030.html

[4] https://www.iea.org/commentaries/how-global-electric-car-sales-defied-covid-19-in-2020

[5] How global electric car sales defied Covid-19 in 2020 – Analysis – IEA

[6] EUR-Lex – 52019DC0640 – EN – EUR-Lex (europa.eu)

[7] Electric cars are already cheaper to own and run, says study | Electric, hybrid and low-emission cars | The Guardian

[8] Global EV Outlook 2020, IEA

[9] https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-06-23/electric-car-charging-stations-are-finally-about-to-take-off?sref=JuSsFiEr

[10] Government powers up electric vehicle revolution with £20 million chargepoints boost – GOV.UK (www.gov.uk)

[11] https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2020#batteries-an-essential-technology-to-electrify-road-transport

[12] https://www.ft.com/content/cac5c438-900a-46ee-9564-43aa905db4b6

[13] NIO completes 2,000,000 battery swaps – Green Car Congress

[14] Electric surge: Carmakers’ electric car plans across Europe 2019-2025, European Federation for Transport and Environment

[15] Outside of Tesla, future EV sales in U.S. may be thin for most brands: study”, Reuters

[16] https://www.ev-volumes.com/

[17] Electric vehicle trends | Deloitte Insights

[18] Toyota Beyond Zero. Let’s go beyond zero. | Toyota UK

[19] GM’s Path to an All-Electric Future | General Motors

[20] Mercedes kick-starts Tesla offensive with luxury electric car | Financial Times (ft.com)

[21] BMW electric: Munich’s present and upcoming EVs in detail | CAR Magazine

[22] Electric dreams come true as the world’s first mass-market electric vehicle reaches historic milestone (nissannews.com)

[23] https://www.cnbc.com/2019/09/19/amazon-is-purchasing-100000-rivian-electric-vans.html

[24] https://www2.deloitte.com/uk/en/insights/focus/future-of-mobility/electric-vehicle-trends-2030.html