Sonraki on yıl boyunca Suudi Arabistan’ın enerji karmasını dönüştürmek, hükümetin ulus için gelişim stratejisi Vizyon 2030 kapsamında belirtilen temel önceliklerinden biridir.

Geleneksel fosil yakıtlar, en azından kısa vadede, ülkenin baskın enerji kaynağı olarak kalacak olsa da, gelecekteki ekonomik büyümeye güç vermeye yardımcı olacak yenilenebilir enerji potansiyeline artan bir ilgi – ve arkasında devinim kuvveti – bulunuyor.

Sonraki 20 yıl boyunca, Suudi Arabistan’ın planları iddialı: 2020 yılına kadar 3,45 GW[1], 2023 yılına kadar 9,5 GW[2] ve 2040 yılına kadar 54 GW (41 GW güneş, 9 GW rüzgâr, 3 GW atıktan enerji ve 1 GW jeotermal) yenilenebilir enerji[3]. Bu hedefler başarılırsa, ülke yalnızca enerji endüstrisini değil, ayrıca yakın yıllarda ülke ekonomisini ve Körfez bölgesindeki ülkeleri etkilemiş olan petrol fiyatlarındaki global dalgalanmaların değişkenliklerinden en azından kısmen kurtulmuş olan tanımlanması zor ekonomik bir kararlılığı oluşturmayı da başarmış olacaktır.

Yenilenebilir potansiyele yatırımı hangi faktörler destekler?

Yenilenebilir enerji tabanını büyütmek için Suudi Arabistan’ın kararlılığının arkasında pek çok faktör bulunuyor.

  1. Ekonomik çeşitlilik. Vizyon 2030 planının bir parçası olarak, hükümet ülkenin enerji karmasını değiştirmeye ve geleneksel fosil yakıtlara bağımlılığını azaltmaya kararlıdır. 2018 için planlanan KDV’nin uygulanması gibi yenilenebilir enerji yeni bir önemli gelir akışını sağlayabilir ve petrol tüketimi için sübvansiyonları azaltabilir.[6].

    Suudi Arabistan, gözeten Yenilenebilir Enerji Projesi Geliştirme Ofisini (REPDO) ve Ulusal Yenilenebilir Enerji Programını (NREP) kurarak, belirtilen tutkulara ulaşmaya yönelik taahhüt ettiği kararlarını belirtmiştir. REPDO Vizyon 2030’da belirtilen hedefleri yerine getirmeye yoğunlaşırken, NREP ülkenin 2023 hedeflerinin karşılanmasını sağlamak için Ulusal Dönüşüm Programı yoluyla çalışmaktadır.

  2. Uygun koşullar. Suudi Arabistan’ın coğrafi konumu ve iklimsel koşulları ona fosil yakıt başarısını tekrar ederek, yenilebilir enerji temininde dünyanın öncü bir kuvveti olma pozisyonunu sağlama potansiyelini veriyor. Bazı çalışmalara göre, MENA bölgesi tüm gezegene elektrik verecek… kadar yeterli (güneş) ışını almaktadır.”[7] Ülke, yüksek seviyelerde güneş ışığı ile kutsanmıştır, böylelikle büyük ölçekli güneş fotovoltaik (PV) tesislerinden faydalanmak için ideal bir konum oluyor ve inşaatı çabuk ve oldukça basit bir şekilde yapılabilecek büyük boş arazi kuşaklarına sahiptir.

 Muazzam güneş enerjisi potansiyelinin yanı sıra, Suudi Arabistan ayrıca hem rüzgâr hem de jeotermal enerji üretimi için gıpta edilebilir kaynaklarla da kutsanmıştır. Kuzeydoğu, orta ve batıda dağların yakınında – üç bölge rüzgar enerjisini ekonomik olarak kullanılabilir kılacak yeterli düzeyde ortalama rüzgar hızlarına sahip ve Al Khouba en belirgini olmak üzere jeotermal güç üretimi için ideal olarak uygun en az 10 sıcak su kaynağı da yer alıyor.

  1. Artan talep. Suudi Arabistan’ın nüfusu büyümeye, kentleşmeye ve daha fazla kullanılabilir gelir elde etmeye devam ediyor. Bunu yaparken de, yerel enerji tüketimi artıyor. Aynı zamanda, evler akıllı telefonlardan ev aletlerine kadar en son teknoloji ile giderek daha bağlantılı hale geliyor ve böylelikle elektrik için talebi de artırıyor. MENA bölgesi genelinde, güç talebi 2000 yılından bu yana her yıl %5 oranında artmıştır[8] – muazzam bir kümülatif ilerleme.

Ülkenin ekonomisini yeniden şekillendiren çok sayıda “yüksek enerji yoğun sanayileşme programının” enerji gereksinimleri de Moody’s Investors Service’e göre benzersiz enerji ihtiyacına katkıda bulunur.[9]

  1. İstihdam fırsatları. Suudi Arabistan’ın özellikle genç insanlardan oluşan kısmı başta olmak üzere artan nüfusu işgücü piyasasına baskı yapmaktadır. Ülkenin nüfusunun yarısından fazlası 25 yaş ve altıdır ve 2030 itibarıyla 15 yaş ve üzerindeki Suudiler’in sayısının yaklaşık olarak altı milyon artması beklenmektedir.[10] Bu nedenle, enerji endüstrisinde yoğurulmuş bir milletin bildiği becerileri ve bilgiyi kullanarak, çok ihtiyaç duyulan ilave işleri yaratmak için ülkenin yenilenebilir endüstrisini genişletmek bir fırsat olarak görülmektedir.

Dünya genelinde, yenilenebilir enerji zaten büyük bir iş yaratma kaynağıdır. Örneğin, Birleşik Devletler’de güneş endüstrisinde çalışan insanların sayısı 2016’da yüzde 25 büyümüş ve Birleşik Devletler Enerji Bakanlığı tarafından desteklenen rakamlara göre endüstrinin işgücü 2010’dan bu yana 17 kat artmıştır[11].

Suudi Arabistan’ın 2020 itibarıyla yenilenebilir enerji ile karşılanan enerji kullanımının %4 olmasını hedefleyen NTP ile[12], genişlemenin hızı ülkenin büyüyen nüfusuna bir iş yelpazesi oluşturabilir. Gerçekten de, 2030 itibarıyla, GCC doğrudan yenilenebilir enerjiden 207.000 iş yaratmayı amaçlamaktadır – bunların neredeyse 77.000’i Suudi Arabistan’da olacaktır[13].

Değişen bir ekonomik manzara

Dünya genelinde, yenilenebilir enerjiye geçiş, her şeyin üzerinde asla göz ardı edilemeyecek bir sorundan kaynaklanıyor: ekonomik algının sürekli olarak artması.

Geçtiğimiz beş yıl boyunca, global petrol fiyatları ortalama varil başına 110$’dan geçtiğimiz aylarda yaklaşık olarak varil başına 55-60$’a inerek yarı yarıya azaldı. Gelirleri için petrole yoğun biçimde dayanan ülkeler için – MENA bölgesi genelindeki pek çok ülke gibi – bu durum bütçelerde büyük baskılara yol açmış ve boşluğu doldurmak için akılları alternatif gelir akışlarının geliştirilmesine odaklamıştır.

Aynı zamanda, yenilenebilir enerjinin sağlanması giderek daha ucuz hale gelmektedir. Yakın tarihte çok sayıda ihalede MENA bölgesi başı çekmek üzere, dünya rekoru güneş enerjisi fiyatları görülmüştür. IRENA’ya göre, bölge “güneş PV’den elektrik için en düşük seviyelendirilmiş maliyetlerin birkaçına” sahip[14].

Yakın tarihli önemli dönüm noktaları arasında Masdar ve EDF’nin Ekim 2017’de kilovat saat başına 1,79 sentlik bugüne kadarki en düşük teklifi verdiği Suudi Arabistan’ın kuzey Al-Jouf bölgesindeki 300MW Sakaka projesi bulunuyor. REPDO’ya göre, bu ikinci en düşük teklifi veren Acwa Power’dan %24 daha düşüktü.

Proje, “Suudi Arabistan’ın yerel enerji karmasını çeşitlendirmeye ve en yeni yerel yenilenebilir enerji sektörünü oluşturmaya giden yolda önemli bir adım” olarak görülüyor diyerek Enerji Bakanı Khalid al-Falih proje ihalesini açtığı törende görüşlerini dile getirmiştir.

Önceki iki en düşük global güneş enerjisi ihaleleri de komşu BAE’de olsa da, MENA bölgesindeki projelerle ilgiliydi. Mart 2017’de, Abu Dabi’deki 1,17 GW’lık Sweihan projesi, kWsa başına 2,42’lik bir kazanan teklif görmüştür. Kazanan teklifler, Japonya’nın Marubeni ve Çin enerji şirketi Jinko Solar’dı. Bu tekliflerin her biri tesiste %20’lik bir pay alacak ve Abu Dabi Su Otoritesi, ADWEA kalan %60’ı elinde tutacak. Abu Dabi’nin 100 km güney batısında bulunan yeni tesisin, yaklaşık olarak 200.000 eve güç sağlamak için yeterli elektriği üretecek şekilde Nisan 2019 itibarıyla devreye girmesi planlanıyor.

Bu Sweihan ihalesi, görünüşe göre, Haziran 2016’daki Dubai Elektrik ve Su Otoritesi (DEWA) için Dubai’de 800 MW’lık Mohammed bin Rashid Al Maktoum solar park faz 3 ihalesindeki kWsa başına 2,99 sentlik önceki düşük fiyattan yaklaşık 50 sent & kWsa daha ucuzdu; ancak yaz aylarında üretilen enerjiye 0,042 ABD$ olarak ilan edilen baz tarife üzerinden fazla fiyat ödendiğinden, temelde yatan fiyatın ‘elmalarla elmalar’ mukayesesinde esas olarak DEWA projesiyle aynı olduğunu netleştirmemiz gerekir. Gerçek temelde yatan fiyat, 0,0294 ABD$’dır.

Burada kazanan teklif, Abdul Latif Jameel Energy’nin bir parçası olan Masdar ve Fotowatio Renewable Ventures (FRV) tarafından liderlik edilen bir konsorsiyumdu.[15] Mohammed bin Rashid Al Maktoum Parkı, 2030 itibarıyla tamamlandığında, 800.000 eve enerji sağlayacak 5.000 MW’lık planlı kapasitesiyle ve toplamda 50 milyar AED’lik (13,6 milyar ABD$) toplam yatırımıyla dünyadaki en büyük tek sahalı güneş projesi olacak.

“Enerji, tüm ülkelerin sosyal ve ekonomik gelişiminin ayrılmaz bir parçası ve temiz enerjiye yönelik dönüşüm, konvansiyonel enerjiyi ilave yatırımlar için daha az rekabetçi ve çekici kılarak olumlu çevresel, sosyal ve ekonomik etkilere sahip. Temiz enerji, dünya genelinde talebin artmaya devam etmesi nedeniyle gelecek için harika bir fırsattır. Petrol fiyatları ve geliştirilmiş teknoloji enerji karmasında yenilenebilir enerjinin payını artırmaya yardımcı olmuştur. Bu, temiz enerjiye doğru dönüşümde teknolojiyi temel bir faktör kılmaktadır” diyor Dubai Electricity and Water Authority (DEWA) MD ve CEO’su HE Saeed Mohammed Al Tayer kazanan teklifi duyururken.

Gelişmeyle ilişkili maliyetler de düşüyor. Birleşik Devletler’de, büyük ölçekli fotovoltaik projelerin inşası 2011 ve 2016 arasında %57 oranında azalmıştır[16]. Global olarak, 2009 ve 2015 sonu arasında, güneş PV modüllerinin fiyatı, %80 oranında düştü[17]. Sonuç olarak, bir tesisin kullanım ömrü boyunca başa baş noktasını elde etmesi gereken ortalama enerji birimi fiyatını belirten şebeke ölçeğinde güneş tesislerinin elektriğine ait seviyelendirilmiş maliyet (LCOE) de %50 oranında düştü.

Diğer enerji kaynaklarıyla karşılaştırıldığında, güneş PV bugüne kadar hiç bu kadar cazip görünmemişti. IRENA, şebeke ölçeğinde güneş PV elektriği LCOE’sini 0,06 kWsa ABD$ ila 0,10 kWsa ABD$ arasında olacak şekilde tahmin etmektedir. Petrolden üretilen elektriğin LCOE’sinin 0,10 kWsa ABD$ ila 0,16 kWsa ABD$ olacağını tahmin etmektedir. Kömür ise, 0,13 kWsa ABD dolarıdır. Nükleer de 0,11 kWsa ABD dolarlık bir LCOE ile güneş PV’sinden daha pahalıdır[18].

Bu rakamlar, hizmet ettikleri toplulukları geliştirmeye yönelik bir taahhütle birleştirildiğinde, Abdul Latif Jameel Energy’nin neden yenilenebilir enerjiye büyük ölçekli yatırımlar yaptığını göstermektedir. Abdul Latif Jameel Enerji İcra Kurulu Başkanı Roberto de Diego Arozamena şunları söylemiştir: “Abdul Latif Jameel Energy, bölgedeki güneş projelerinin geliştirilmesinde öncülük yapıyor … Rüzgar enerjisi projelerine doğru genişlerken ve temiz, karşılanabilir enerji üretimine katkıda bulunurken, Orta Doğu ve ötesinde önde gelen güneş PV geliştirme şirketi olmaya kararlıyız.”

Yeni bir geleceği inşa etmek

Tarih boyunca, Abdul Latif Jameel Suudi Arabistan genelindeki ve daha geniş MENAT bölgesindeki vatandaşları için daha iyi yaşam standartlarını sunmaya tutarlı biçimde çaba sarf etmektedir. Yenilenebilir enerjinin gelişimi ve daha iyi iş olanakları, daha temiz hava ve azalan enerji faturaları için, bu uzun süreli tutkumuz önemli ölçüde gerçekleştirilebilir.

İspanya (Extremadura) Trujillo’da 46,20 ha’lık alana 11,55 MWp kapasiteli ve 6.297 eve güç veren 21.959 MWsa/pa’lık üretime sahip bir güneş çiftliği FRV tarafından (şimdi Vela Energy mülkiyetinde/işletiminde) kurulmuştur ve güneş çiftliği sayesinde 7.153 tonluk CO2 yıllık olarak önlenmektedir.

Fotowatio Renewable Ventures (FRV), Abdul Latif Jameel Energy’nin bir parçasıdır. Ürdün’de, Al-Safawi, Mafraq I ve Mafraq II olmak üzere üç güneş PV projesi yoluyla, kısa bir süre içinde her yıl yalnızca temiz enerjiyle Ürdün’de 120.000 eve güç sağlayacak kadar yeterli 435 milyon kWsa’lik elektriği tedarik edecektir.

FRV ayrıca Meksika, Avustralya ve Uruguay’da da aktif projelere girişmiştir ve Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika’daki geçmiş performansıyla, şu anda en büyük GCC tabanlı güneş PV geliştiricisidir – daha yakın bir tarihte, FRV 20 pazar genelinde proje hazırlığı aşamasında değerlendirilmekte olan 1GW’ın üzerinde potansiyel kapasiteye sahip rüzgar gücü işine adım atmıştır. Bu gelişmelerle, FRV dünyanın önde gelen bilgisini Suudi Arabistan’ın yenilenebilir enerji altyapısına getirebilir ve ülkenin işgücü becerisini en iyi uygulamalar ve içgörülerle geliştirebilir.

Abdul Latif Jameel Energy Suudi Arabistan CEO’su Omar Al-Madhi: “Yenilenebilir enerji yerel nüfus için yeni işlerin, yeni becerilerin ve yeni fırsatların yaratılmasına yönelik bir şanstır. Teknolojiyi yerelleştirerek ve bilgiyi aktararak, Suudi yenilenebilir enerji endüstrisinin büyüyebileceği güçlü bir temeli sağlayabiliriz.” diyerek görüşlerini belirtmiştir.

Sözlerine şöyle devam etmiştir: “Yenilenebilir enerjiye geçiş, pazarları dengelemeye yardımcı olabileceğimiz ek kapasiteyi kullanarak global enerji piyasasında her zaman oynadığımız rolü güvenceye almamıza yardımcı olacaktır. Ayrıca, daha çevre dostu ekonomik gelişim hedeflerine ulaşmamıza da yardımcı olacak ve dünyanın yeşil hareketine daha iyi bir katkı sağlayıcı olmamızı sağlayacaktır.

 “Yenilenebilir enerji yoluyla sunulan işler, beceriler ve fırsatlar ile, Abdul Latif Jameel Energy’nin ülkedeki topluluklara olumlu ve yaşamı geliştiren bir şekilde hizmet vermesi için önemli bir fırsat bulunmaktadır. Bu, yakalamaya kararlı olduğumuz bir fırsattır.”

Abdul Latif Jameel Energy’nin Suudi Arabistan’da hepimiz için daha iyi bir geleceği şekillendirmek üzere nasıl çalıştığı hakkında daha fazlasını öğrenmek için, www.alj.com/energy adresini ziyaret edin.

[1] Saudi Arabia seeks $30bn-$50bn solar and wind energy investment, Financial Times, January 2017

[2] Potentially Game-Changing Saudi Arabian Government Restructuring Bolsters 9.5 GW Renewable Energy Target by 2023, Apricum Group, May 2016

[3] Renewable Energy Market Analysis: The GCC Region, International Renewable Energy Agency, 2016

[4] What an oil-rich region can teach the world about renewable energy, World Economic Forum, 8 November 2016

[5] International Renewable Energy Agency website, accessed November 2017.

[6] Low oil and growing demand for electricity drives Saudi Arabia’s renewable plans, Moody’s Investors Service, 5 April 2017

[7] What an oil-rich region can teach the world about renewable energy, World Economic Forum, 8 November 2016

[8] What an oil-rich region can teach the world about renewable energy, World Economic Forum, 8 November 2016

[9] Low oil and growing demand for electricity drives Saudi Arabia’s renewable plans, Moody’s Investors Service, 5 April 2017

[10] Saudi Arabia beyond oil: the investment and productivity transformation, McKinsey Global Institutes, December 2015.

[11] The Solar Power Industry Keeps Add Jobs, Time, 7 February 2017

[12] National Transformation Program 2020, Kingdom of Saudi Arabia, June 2016

[13] Renewable Energy Market Analysis: The GCC Region, International Renewable Energy Agency, 2016.

[14] Renewable Energy Market Analysis: The GCC Region, International Renewable Energy Agency, 2016

[15] FRV have since withdrawn from the consortium and been replaced by EDF.

[16] 2017 Factbook: Sustainable Energy in America: Executive Summary, Bloomberg New Energy Finance, February 2017

[17] The Power to Change: Solar and Wind Cost Reduction Potential to 2025, IRENA, June 2016.

[18] Renewable Energy Market Analysis: The GCC Region, International Renewable Energy Agency, 2016