Akıllı sürüş fenomenini yaşamak için emniyet kemerlerinizi takın

Otomobiller artık bir yol ayrımına ulaştı ve hangi yöne gideceklerinden şüphe yok. Gelecek yeşil görünüyor. Elektrikli araç (EV) satışları 2020 yılında önceki yıla göre %43 artış göstererek 10 milyona ulaştı, bu da pazar payında %70’lik şaşırtıcı bir artışa denk geliyor.^[1]

Bazı tahminlere göre 2030 yılına kadar dünya çapında 200 milyondan fazla elektrikli araç yollarda olacak.^[2] Bu sırada, 2026 yılına kadar akülü elektrikli araçlardan daha ucuz olması tahmin edilen hidrojenle çalışan araçların toplam sahip olma maliyeti dikkate alındığında^[3], yalnızca tek yönlü trafiğe katkıda bulunacakları ve nihayetinde içten yanmalı motorlu (internal combustion engine, ICE) modelleri neredeyse tamamen ortadan kaldıracakları öngörülüyor.

Pek net olmayan veya en azından üzerinde pek konuşulmayan şey, sürüş deneyiminin gelecekteki evrimi. Bu sarsıntılı değişime hazırlanan sadece tamirciler, malzemeler ve yakıtlar değil. İnsan müdahalesinin yerini yavaş yavaş otomobilin kendi dahili beyni alırken, sürücünün makine ile etkileşiminde de büyük bir dönüşüm bekleniyor.

Gelecek “akıllı” görünüyor. Tamam, bu çok fazla kullanılan bir iş teknolojisi klişesi olabilir. Peki araçlar için kullanılan akıllı ifadesi sizin, benim veya gün geçtikçe modası geçen “ayna, sinyal, manevra” deneyimine aşina olan herhangi birisi için gerçekte ne anlama geliyor?

“Sürücülerin” sayılı günleri mi kaldı?

Önce “akıllı” araçlarda nihai nokta olarak ifade edilen otonom sürüşe göz atalım.

Bunlar, sürücünün çok az müdahale ettiği teknolojilerden “geriye yaslanın ve yolculuğun keyfini çıkarın” sloganına hayat veren otopilotlara kadar uzanıyor. Standartlaştırma amacıyla bu sistemler sektörde altı kategoriye ayrılıyor:[4]

• Seviye: Uyarı ve aralıklı yardım sağlama; acil frenleme ve kör nokta uyarıları gibi.
• Seviye: Direksiyon VEYA şerit ortalama gibi fren/hızlanma desteği VEYA adaptif hız sabitleyici (adaptive cruise control, ACC).
• Seviye: Direksiyon VE şerit ortalama gibi fren/hızlanma desteği VE adaptif hız sabitleyici.
• Seviye: Belirli koşullar altında otomatik sürüş; sıkışık trafik şoförü gibi.
• Seviye: Belirli koşullar altında otomatik sürüş (pedal veya direksiyon gerektirmez).
• Seviye: Her koşulda tamamen kendi kendine sürüş.

Şu anda satışta olan çok az sayıda araç 2. Seviye eşiğinin üzerinde. Ancak 3. Seviye için kontrollü koşullarda çeşitli denemeler yapılıyor ve 2024-2025 yılına kadar şahsi 4. Seviye araçların ana yollarda denenmesi için yeşil ışık yanabilir. Otonom otomobillerin yolları ele geçireceğini öngören üreticiler, sürüş kavramını yeniden tanımlamaya başlayan araçlar üretiyor.

Daha akıllı bir geleceğe doğru yoldayız

Abdul Latif Jameel’in uzun süreli otomotiv ortağı Toyota Motor Corporation, ulaşım sektöründe tanınmış bir öncü.

Toyota, otomatik sürüş teknolojisinde iki yönlü bir yaklaşım geliştiriyor. “Guardian” isimli aktif güvenlik platformu, “sürücü ile yapay zeka sistemi arasında araç kontrolünü güvenli bir şekilde dağıtmayı ve iki tarafın da becerilerinden mümkün olduğunca çok faydalanmayı sağlayacak şekilde rol paylaşımı sağlamayı[5]” hedefliyor.

Şirketin geliştirmekte olduğu ikinci yaklaşım “Chauffeur”, bir taşıtın insan gözetimi veya yedek sorumlu olmadan kendi başına çalışmasına olanak tanıyan otonom bir sürüş teknolojisi. “Yaş, rahatsızlık veya başka bir nedenden dolayı araç kullanamayan veya kullanmamayı tercih eden” kişileri hedef alan bu teknoloji, sürüş işlevini tam olarak gerçekleştirmek için yapay zeka sistemlerinden yararlanmak üzere tasarlanıyor (SAE 4. ve 5. Seviyelere benzer şekilde).^[6]

Şirket buna ek olarak, erken aşama girişim sermayesi firması Toyota Ventures aracılığıyla tüm yaşamlarımızı şekillendirmeye yardımcı olacak birbirine bağlı teknolojilerle ilgili son teknoloji ürünü araştırmalara finansman sağlıyor. Örneğin Apex.AI, Robot İşletim Sistemine dayalı Apex.OS gibi otonom ulaşım sistemleri için sertifikalı yazılım çözümleri geliştiriyor. Nauto ise dikkat dağınıkken sürüş gibi yüksek riskli durumları öngörmek ve önlemek için milyarlarca veri noktasını analiz eden gerçek zamanlı, yapay zeka destekli bir Sürücü Davranışı Öğrenme Platformu oluşturuyor. Toyota’nın değerler sistemi bağlamında ulaşım; robotik, akıllı şehirler, yapay zeka, enerji ve daha fazlasını kapsayan çok daha geniş bir vizyonun yalnızca bir kolu.

Erken aşamalarda Jameel Ailesinin büyük yatırımlarından yararlanan ve elektrikli araç piyasasında dengeleri alt üst eden RIVIAN, benzer şekilde kendisini gelecekteki teknolojinin ön saflarında konumlandırıyor. Akülerinin geleneksel alternatiflere kıyasla üç kat daha uzun süre dayanmasına yardımcı olabilecek bir yapay zekalı şarj sistemi geliştiriyor. Yazılımla zenginleştirilmiş araçlarını; sürücü izleme, telematik, ısı yönetimi ve eller serbest sürücü yardımı gibi özellikleri yöneten cep telefonu uygulamalarıyla aynı şekilde güncellenebilen, önceden kurulu birden fazla sistemle birlikte geliştiriyor.

RIVIAN, akıllı teknolojilerle uğraşan tek yeni nesil üretici değil; hatta aksine pek çok tanıdık marka bu konuda adımlar atıyor. Endüstri trendlerinin belirleyicisi olan Tesla, mevcut durumda 2. Seviye otomasyona ulaşabilen Otopilot teknolojisi ile Gelişmiş Sürücü Yardım Sistemleri (Advanced Driver Assistance Systems, ADAS) adı verilen bir paket sunuyor. Özellikleri arasında; trafiğe duyarlı hız kontrolü, otomatik şerit ortalama, otomatik şerit değişiklikleri, otomatik park etme ve sınırlı erişimli serbest yollarda yarı otonom navigasyon yer alıyor. Paketin en nihayetinde 4, hatta 5. Seviye otomasyona ulaşması amaçlanıyor.

Klasik otomobil markaları da bu çığır açan markalara ayak uydurmak için büyük yatırımlar yapıyor. Cadillac’ın 2018-2020 CT6, 2021-2022 CT4, CT5, Escalade ve yakında çıkacak olan 2023 LYRIQ modelinde bulunan Super Cruise teknolojisi, uyumlu yollarda ilk gerçek eller serbest sürüş yardım teknolojisinin sunulacağını iddia ediyor.^[7] Yoldaki kavisleri algılamaya yardımcı olmak için gerçek zamanlı hassas konumlandırma, kameralar, sensörler ve LiDAR harita verilerini kullanıyor ve sürücünün isteğiyle şerit değişiklikleri gerçekleştirebiliyor. Super Cruise’un bugüne kadar 7 milyon milden fazla kullanıldığı kaydedildi.

Volkswagen’in Golf ve Passat modelleri artık otomatik mesafe kontrolü ile birlikte sunuluyor ve sadece önceden belirlenmiş hızları değil, aynı zamanda çevredeki araçlarla ilişkili güvenli mesafeleri de koruyor. Dahili radar ve kamera sistemleri, trafik işaretlerine tepki vererek hız limitlerindeki değişiklikleri otomatik olarak algılıyor.[8]

BMW, ilk 3. Seviye (sınırlı yol koşulları altında) otonom aracını 2022’nin sonlarına doğru 7 Serisi sedan modelleri ile piyasaya sürmeyi umuyor. Bu teknoloji, mevcut BMW’lerdekinden 20 kat daha hızlı veri işleme kapasitesine sahip bir donanım-yazılım kombinasyonundan oluşuyor ve iş ortağı Mobileye’ın ADAS yazılımı ile destekleniyor.[9]

Bu sırada Audi, dünyanın ilk otonom sürüş gösterimini Çin’in Wuxi şehrinde V2X (vehicle-to-everything, araçtan her şeye) iletişim özelliğine sahip trafiğe açık yollarda kendi kendine giden Audi Q8 araçlarının lansmanı ile gerçekleştirdi.[10] Gelecek vadeden bir akıllı şehir olarak Wuxi; diğer araçlara ve yayalara tepki olarak otomatik frenleme, acil durum araçlarına yol verme ve araçtan altyapıya (vehicle-to-infrastructure, V2I) trafik ışığı hizmetiyle senkronizasyon özelliklerine sahip bu tür yüksek seviyeli otonom araçlar için ideal bir test ortamı sunuyor.

Audi, hem lüks hem de spor otonom araçlara yönelik konsept tasarım aşamasında daha pek çok pazar planı olduğunu açıkladı. Audi’nin lüks Grandsphere tasarımı, ön kısımdaki koltukların katlanarak dinlenme salonu tarzı koltuklara dönüşmesine sağlayan kontrol özelliklerine sahip olacak[11]. Bunun aksine sportif bir tasarıma sahip olan Skysphere, insan sürücüden kendi kendine sürüş moduna geçerken gövde uzunluğunu 25,4 cm (10 inç) genişletiyor.[12]

Ufukta bu kadar çok teknoloji varken, endüstrinin bir patlama yapma eğiliminde olması şaşırtıcı değil. 2021 yılında 1,64 milyar ABD doları hacme sahip olduğu tahmin edilen otonom otomobil pazarının 2028’e kadar 11 milyar ABD dolarının üzerine çıkması bekleniyor.[13] Ve bu sadece başlangıç.

Son teknolojiyle çalışan Robot Taksiler

Seviye ve üzeri, sektör analizcilerini gerçekten heyecanlandıran bir alan. Bu otomasyon düzeyi, bir kişinin aracın çalışmasına nadiren müdahale etmesini gerektirir ve böylece yolcular yolu izlemek dışında faaliyetlerde bulunabilir.

Bu kadar sofistike bir seviyede kullanılacak araçların lansmanlarının, 2020’lerin ortalarından önce başlaması mümkün görünmüyor ve kullanımları ilk başta Birleşik Devletler ve Çin gibi teknoloji dostu pazarlarla sınırlı olacak. Lojistik sektörü için otomasyon kamyon taşımacılığı kısa bir süre sonra bu gelişmeleri takip edilebilir.[14]

Ancak küçük ölçekli test örnekleri tamamen başka bir konu. Global olarak, yeni kurulan teknoloji şirketlerinin oluşturduğu heyecan dolu bir topluluk bu hedefe doğru ilerliyor ve otonom araçlar için çıtayı gerçek anlamda yükseltiyorlar.

Örneğin Hyundai’nin desteklediği ABD merkezli Motional, geçen yıl halka açık yollarda 4. Seviye denemelere başladı. Las Vegas’taki robotaksilerin, 2023 yılına kadar tamamen sürücüsüz olması ve sonrasında tüm ABD’de piyasaya sürülmesi hedefleniyor.[15]

Otonom sürüş yazılım şirketi Argo AI, sektör devi Ford ile ortaklığı sayesinde geliştirdiği kendi kendine sürüş teknolojisine güveniyor. 2021 yılının Aralık ayında, ilk kendi kendine sürüş yapan (ancak mevcut durumda güvenlik sürücülerinin varlığını gerektiren) Ford araçlarından oluşan bu filo, bir araç paylaşım ağı olan Lyft ile Florida’nın Miami kentinde hizmete girdi.[16] Başarılı olursa, yapay zeka kontrollü bu araçların 2022 yılında diğer ABD eyaletlerine dağıtılması hedefleniyor.

Google tarafından finanse edilen Waymo, Arizona’nın Phoenix kentindeki banliyölerin özel olarak ayrılmış yollarında sürücüsüz bir araç çağırma hizmeti olan Waymo One’ı halihazırda sunuyor ve şu anda San Francisco’da testler yürütüyor.[17]

Son teknolojiyle donatılmış bir akıllı şehir olarak bilinen San Francisco aynı zamanda General Motors’un sahip olduğu Cruise[18]’e ev sahipliği yapıyor. Cruise18, 2021 boyunca gerçekleştirilen kapsamlı testlerin ardından 2022 Şubat ayında sürücüsüz taksi hizmetini halka sunmaya başlamış durumda. Bunun da ötesinde, Çin’de Alibaba’nın desteklediği AutoX, ülkede sürücüsüz robot taksi kullanan ilk şirket oldu ve şu anda Shenzhen, Guangzhou, Şangay ve Pekin’in belirli bölgelerinde filolar işletiyor.[19]^,[20]

Bu ivme, otonom araç kullanımını sıkı bir şekilde destekliyor olsa da ufukta, bu teknolojinin benimsenme hızını düşürebilecek bazı kasisler görünüyor.

Anket sonuçlarına göre Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya-Pasifik’teki orijinal malzeme üreticileri ve teknoloji şirketleri, üç potansiyel endişenin üzerinde duruyor: bu sinerjinin yönetmeliklere yansımamış olması, teknolojik eksiklikler ve müşteri talebi.

• Yönetmelikler: Düzenleyici makamların uyum sağlayamadığını gösteren kanıtlar zaten var. Bazı Avrupa ülkeleri, bu yöndeki çabaları koordine etmektense yasalarını bağımsız bir şekilde düzenliyor; tüm bunlar geçekleşirken Çin’in münferit belediyelerinde farklı yönetmelikler ortaya çıkıyor.
• Teknoloji: Seviye ve üzeri araçların yaygın olarak piyasaya sürülmesi için algılama, tahmin ve karar verme yazılımlarının muhtemelen birkaç milyar dolarlık ekstra yatırımla daha da geliştirilmesi gerektiği düşünülüyor.
• Talep: Otonom bir aracın dahil olduğu her kaza, insan sürücülerin neden olduğu kazalardan daha orantısız bir şekilde medyanın dikkatini çekiyor.

Akıllı teknolojilerde başarı hızını belirleyen nihai faktörün müşteri tercihleri olduğu göz önüne alındığında, kamuoyu görüşünü değiştirme konusunda bir yarış söz konusu ve bu yarışta, diğerlerine kıyasla çok daha önemli olan tek bir özellik var: güvenlik.

Daha güvenli, daha sürdürülebilir, daha akıllı seyahat

Sürücüsüz araçların öncüsü Tesla’dan gelen veriler, otonom bir araçta 320 milyon mil başına ortalama bir ölüm olduğunu öne sürüyor. Bu rakam, insanlar tarafından kullanılan otomobillerde 100 milyon mil başına yaklaşık bir ölüme denk geliyor.[21] Amerika Birleşik Devletleri gibi otomobille ilgili ölüm vakalarının yıllık yaklaşık 37.000’i bulduğu bir ülkede, sürücüsüz araçların yaygın olarak benimsenmesi sayesinde yılda binlerce hayat kurtarılabilir.[22]

Peki, insan sürücü yerine dijitale güvenmeyi haklı kılan güvenlik teknolojilerinden bazıları neler?[23]

Bilgisayar destekli direksiyon ve sensörler, aracı varış yerine taşımak ve fiziksel olarak yolda tutmak için birlikte çalışır. Bu sensörler çevreyi inceler (sadece durağan çevreyi değil, aynı zamanda yayalar ve diğer araçlar gibi daha değişken faktörleri) ve beklenmedik olaylara en dikkatli insandan bile daha hızlı tepki verir.

Akıllı arıza teknolojisi, tehlikeli olabilecek çeşitli durumlarda yolda kalan insanları kurtarmak için sorunları kendi kendine teşhis edebilir, mümkün olduğunda kendi kendini onarabilir ve gerekirse kurtarma hizmetlerine otomatik olarak haber verebilir.

Dahili trafik akışı monitörleri, yolcuların varış noktalarına daha yavaş ve daha güvenli hızlarda ulaşmalarını sağlayarak kazasız ulaşım olasılığını artırır. Otonom otomobiller istisna yerine norm haline geldiğinde, bu araçlar şehrin genelindeki trafik hareketini daha verimli bir şekilde düzenlemek için birbirleriyle “konuşabilecekler”.

Yapay zekanın otomotiv endüstrisinde yaygınlaşması, sürdürülebilir akıllı şehirlerin yayılmasıyla gün geçtikçe daha da örtüşecek. 5G bağlantısı, yalnızca anlık araçtan araca (vehicle-to-vehicle, V2V) iletişimini değil, aynı zamanda araçtan her şeye (V2X) iletişimini de mümkün kılacak. Başka bir deyişle aracınız, bağlantıda olduğu ortamla simbiyotik bir ilişki oluşturacak.[24]

Otomatik acil fren sistemi, çarpışma uyarı sistemleriyle birlikte arka tekerlekleri kilitlemeden kusursuz bir yavaşlama sağlar. Benzer şekilde, beklenmedik bir durum meydana geldiğinde direksiyona müdahale edilerek kontrollü bir duruş olasılığını en üst düzeye çıkarır.

Gün geçtikçe güvenliğin gelişmesi ve geleneksel “sürücü” rolünün geride kalması, üreticileri ve teknoloji firmalarını dikkatlerini sürüş deneyimini kişiselleştirmeye yöneltebilir. Akıllı teknolojinin, geleneksel sürüş kavramlarına en yeni iyileştirmelerden bazılarını getirebileceği yer de burasıdır.

Yarının teknolojisine bir bakış

Cep telefonunuzu arabanızla senkronize ederek teknolojinin ön saflarında yer aldığınızı düşünüyorsanız, aracınızı akıllı saatinizle de kontrol edebileceğiniz günlere doğru bir sıçramaya hazır olun. Anahtarları, düğmeleri ve uzaktan kumandaları unutun: Motorunuzu çalıştırmak, kapınızın kilidini açmak, farlarınızı etkinleştirmek, yol yardımını çağırmak, iç sıcaklığı ayarlamak ve hatta sanal kişisel asistanınızla iletişim kurmak için tek ihtiyacınız olan aracı zaten bileğinizde taşıyor olabilirsiniz.

Akıllı telefonunuza benzeyen (ve akıllı telefonunuzla tam etkileşim kuran) araç içi etkileşim ekranlarına da hazır olun. Bunların, yalnızca internete erişmek veya arkadaşlarla iletişim kurmak için kullanılan araçlar olması değil, aynı zamanda kişiselleştirilmiş eğlence sistemleri olmaları da öngörülüyor. El hareketlerinizi 3 boyutlu olarak tanımak için tasarlanmış akıllı bir sensör sayesinde müziğinize, filmlerinize, kitaplarınıza ve oyunlarınıza ulaşabileceksiniz.

Araç kullanırken elektrikli araç akülerinin kendi kendini şarj eden güneş panellerine sahip araç tasarımları bile ortaya çıkıyor. Mevcut teknoloji ile günde yalnızca fazladan 32 km menzil sağlanabilir. Ancak bu, bir sonraki şarj noktasına ulaşma veya ulaşmama arasındaki farkı yaratan şey olabilir.[25]

Yerleşik navigasyona güvenmek yerine kendi rotanızı çizmek isterseniz akıllı ön cam, arazi üzerinde yön işaretleri, hız sınırları ve yakıt aralıkları gibi sürücü dostu diğer bilgileri 4K çözünürlükte sunar.

Teknoloji somut olandan sanal olana doğru dönüşmeye devam ettikçe gelecekte daha da büyük iddiaları olan uygulamalar ortaya çıkacaktır. Yeni nesil yapay zeka sistemlerinden faydalanıldığında, bu sistemlerin çok yönlü özellikleri yalnızca geliştiricilerinin hayal gücüyle sınırlı olacaktır. Araç güvenliğini denetleyen veya yakıt tüketimini optimize eden uygulamalara hazır olun. Dijital asistan olarak hizmet verecek uygulamalar… Sesinizi veya yüzünüzü tanıyan ve simülasyonlu sohbetlere katılan uygulamalar… Sıcak bir günde çocuğunuzu veya evcil hayvanınızı yanlışlıkla arabanızda bıraktıysanız, sizi mobil cihazınız aracılığıyla uyaran uygulamalar…[26]

Kısacası, verilerinizi güvenli bir şekilde özümseyen ve böylece düzenli olarak yaptığınız yolculuklar gibi pratik bilgilerden, ruh halinize göre tercih ettiğiniz aydınlatma düzeyi gibi rahatınıza yönelik bilgilere kadar, sahip olduğu tüm bilgilerle sizi en az sizin kadar tanıyan uygulamalar.

Akıllı teknoloji devriminin kademeli avantajları

Küresel olarak daha fazla otonom (ve yarı otonom) kilometreler kaydedildikçe bu teknolojilerin temelini oluşturan öğrenme ağları giderek daha sezgisel ve verimli hale gelecek. Hem yolculuk süreleri hem de güvenlik açısından geleneksel teknolojileri kademeli olarak geride bıraktıkça ve şehirlerle daha uyumlu akıllı teknolojileri benimsedikçe, 3. Seviye yapay zeka sistemlerinin istisna olmak yerine norm haline geldiği ve 4-5. Seviye sistemlerin tasarım aşamasından çıkıp yola koyulduğu bir kritik eşiğe ulaşılmış olacak.

Abdul Latif Jameel Başkan Vekili ve Başkan Yardımcısı Fady Jameel, “Akıllı sürüş sistemleri, toplumumuz için daha hızlı, daha kolay ve daha güvenli bir ulaşım çözümü sağlayabilir.

“Trafik sıkışıklığını azaltabilir, hem yolcular hem de diğer yol kullanıcıları için güvenliği artırabilir ve daha çekici, keyifli bir sürüş deneyimi sunabilir.

“Ayrıca daha yeşil, daha yaşanabilir şehir topluluklarının ve daha verimli ekonomilerin oluşturulmasına katkıda bulunabilirler ve bunu yaparken net sıfır emisyon hedefine doğru yolculuğumuzda önemli bir rol oynayabilirler.” sözleriyle konuyu açıklıyor.

Şüphesiz, otomotiv endüstrisi vites yükseltiyor.

Yeşil teknolojinin aciliyetini akıllı teknolojilerin sınırsız potansiyeliyle birleştirerek sürüş deneyimini hep birlikte geleceğe uygun hale getirebiliriz.

Peki bu nasıl bir gelecek olacak?

Otomobilinizi sadece bir otomobil, yaşam tarzı araçlarınızı ise sadece birbirinden bağımsız takılar olarak düşünmeyi bırakın. Bunun yerine, bir setin bir parçasının başka bir parçayla sorunsuzca etkileşime girdiği ve aracınızın yaşam alanınızın bir uzantısı haline geldiği, birleştirilmiş bir teknolojik ekosistem hayal edin.

Her şeyden önemlisi, akıllı teknolojiler sayesinde araçların gün geçtikçe daha fazla temel sürüş işlevini üstlenmesi neticesinde boşa çıkan zamanı nasıl daha iyi kullanabileceğinizi hayal edin. Trafik navigasyonu, ekolojik verimlilik, tehlike önleme ve park etme işlevleriyle ayrılmaz bir sistemsel bağ kuran yapay zeka otomasyonuna yönelen araçlar, gelecek yıllarda bunun yerine iş, iletişim, eğlence gibi verimli veya keyifli faaliyetlerin merkezi haline gelebilir. Şu anda, sınırsız olasılıkların kesiştiği bir noktada bulunuyoruz.

[1] https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2021/trends-and-developments-in-electric-vehicle-markets

[2] https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2021/prospects-for-electric-vehicle-deployment

[3] https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/cn/Documents/finance/deloitte-cn-fueling-the-future-of-mobility-en-200101.pdf

[4] https://www.sae.org/news/press-room/2018/12/sae-international-releases-updated-visual-chart-for-its-%E2%80%9Clevels-of-driving-automation%E2%80%9D-standard-for-self-driving-vehicles

[5] https://automatedtoyota.com/

[6] https://automatedtoyota.com/

[7] https://www.cadillac.com/world-of-cadillac/innovation/super-cruise

[8] https://www.volkswagen.co.uk/en/electric-and-hybrid/software-and-technology/driving-technology/autonomous-driving.html

[9] https://www.forbes.com/wheels/features/bmw-7-series-level-3-autonomy/#:~:text=BMW’s%20Level%203%20campaign%20will,a%20function%20you%20can%20buy.

[10] https://www.audi.com/en/innovation/autonomous-driving/driverless-test-drives-in-china.html

[11] https://edition.cnn.com/2021/09/02/business/audi-grandsphere-concept/index.html

[12] https://edition.cnn.com/2021/08/14/success/audi-skysphere-self-driving-concept/index.html

[13] https://www.fortunebusinessinsights.com/industry-reports/autonomous-cars-market-100141

[14] https://www.mckinsey.com/features/mckinsey-center-for-future-mobility/our-insights/whats-next-for-autonomous-vehicles

[15] https://fortune.com/2021/11/10/motionals-driverless-taxi-fleet-will-expand-worldwide-after-vegas-2023-launch-ceo-says/

[16] https://www.lyft.com/blog/posts/lyft-ford-and-argo-chart-a-path-to-a-self-driving-future-in-miami

[17] https://waymo.com/waymo-one/

[18] https://www.getcruise.com/

[19] https://www.forbes.com/sites/bradtempleton/2021/01/27/autox-opens-real-robotaxi-service-in-china-to-the-general-public/?sh=2dbc90915a6f

[20] https://www.autox.ai/en/index.html

[21] https://www.vox.com/2018/5/17/17362308/elon-musk-tesla-self-driving-autopilot-fatalities

[22] https://www.forbes.com/sites/lanceeliot/2019/05/30/essential-stats-for-justifying-and-comparing-self-driving-cars-to-humans-at-the-wheel/

[23] https://www.telegraph.co.uk/cars/driving-smart/in-car-smart-tech/

[24] https://www.just-auto.com/features/how-is-ai-impacting-the-automotive-industry/

[25] https://www.wired.com/story/ces-2021-highlights-liveblog-whole-show/

[26] https://www.nio.com/blog/our-future-smart-cars-will-be-embodied-digital-assistants